444 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
AİHM Türkiye Raporu
443
Komiser, Türk savcılarının “kapı tutma işlevini, yani kamu davası
açılmasını hak etmeyen halleri elemek üzere kullanabilecekleri inisiya-
tifi artırmaları gerektiğini tekrar vurgulamaktadır. Savcılar bir davayı
sürdürmeye karar verdikleri zaman, soruşturmayı yürütmek ve koor-
dine etmek ve polisin ilettiği kanıtları değerlendirmek üzere kendileri-
ne yeterli kaynak sağlanmalıdır. Ayrıca adli kolluk sistemi, savcıların
bu görevleri yerine getirmelerine tam anlamıyla destek olmak üzere
geliştirilmelidir. İddianamelerin kalitesine de dikkat edilmelidir.
Komiser, özellikle AİHM içtihadı göz önüne alındığında, tutuklu-
luğa çok sık başvurulmasına ve uzun tutukluluğa ilişkin kaygılarını
tekrarlamaktadır. Komiser, yetkili makamları, kişilerin mahkûm olma-
dan önce tutuklu olarak geçirdiği sürelerin makul sınırlar dışına çıktığı
durumlardan kaçınmaya acilen davet etmektedir, çünkü bu uygula-
ma, “tutukluluğun cezaya dönüşmesi” anlamına gelebilmektedir. Bu
nedenle tutukluluğun istisnai bir durum olduğu savcılar ve hâkimler
için açık hale getirilmeli ve mevcut ya da başka tutuksuz yargılama al-
ternatifleri teşvik edilmelidir. Komiser, yetkili makamları kimi zaman
10 yıla kadar çıkabilen aşırı uzun tutukluluk süresi sınırlarını azaltma-
ya da acilen davet etmektedir.
Komiser, yetkili makamları, hem yargılamanın uzun sürmesi hem
de kanuna aykırı tutukluluklar için, ülke içinde AİHM içtihadıyla
uyumlu etkili hukuk yollarını yürürlüğe koyma ve kişilerin esas dava
sürerken bile bu hukuk yollarından yararlanmasını sağlama konusun-
da da teşvik etmektedir.
II. Ciddi insan hakları ihlalleri durumunda cezasızlıkla mücadele-
de mahkemelerin rolü
Komiser, özellikle işkence ve kötü muameleye ilişkin ciddi insan
hakları ihlalleri durumunda cezasızlıkla mücadelede kaydedilen iler-
lemeyi memnuniyetle karşılamakta, ancak bazı sorunların devam etti-
ğini düşünmektedir. Yazar ve gazeteci Hrant Dink cinayetinin soruş-
turulması sırasında ortaya çıkan sorunlar buna bir örnektir. Komiser,
işkenceyle ilişkili olmayan vakaların soruşturulması için idari ön izin
alma gereği, kısa zamanaşımı süreleri ve cezasızlıkla mücadeleye dair
istatistiklerin olmaması konularında özellikle kaygılıdır.