153 / 521
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu Kararlarında Özel Hayatın Gizliliği İstisnası
152
dirme Kurulu(BEDK) kararlarının büyük önemi vardır. Gerek yapılan
itirazlar üzerine verdiği kararlar, gerekse de idarelerin görüş talepleri
üzerine yapmış olduğu açıklamalarla kanunun uygulanmasında Ku-
rul yol gösterici rol üstlenmektedir. Bu çalışma çerçevesinde ele alına-
cak olan özel hayatın gizliliği istisnasının uygulamaya ne şekilde yan-
sıdığının belirlenmesinde de Kurul kararları yol gösterici niteliktedir.
I. Genel Olarak Bilgi Edinme Hakkı
9.10.2003 tarihinde kabul edilen 4982 sayılı Kanun
1
ile birlikte
mevzuatımıza
“bilgi edinme hakkı”
adıyla yeni bir hak dahil edilmiştir.
Bakanlar Kurulu TBMM’ye sunduğu tasarıda bu hakkı demokrasinin
ve hukukun üstünlüğünün gereklerinden biri olarak nitelendirmiştir.
Yine, 4982 sayılı Kanun’un 1. maddesinde bu kanunun demokratik ve
şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uy-
gun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas
ve usulleri düzenlemek amacıyla çıkarıldığı belirtilmiştir.
Öğretide ise, bürokratik gizlilik ve saydam olmayan kamu yöne-
timi kültürlerine karşı gelişen toplumsal ve hukuksal refleks olarak
kabul edilen
2
bilgi edinme hakkının; idarenin kurduğu ve kurmakta
olduğu işlemler ile eylemler hakkında bireyin bilgi almasını, belgeleri
elde etmesini öngören bir hak olduğu ileri sürülmektedir.
3
Bilgi edin-
me hakkı bugün için bir imtiyazdan ziyade temel bir insan hakkı ola-
rak nitelendirilmektedir.
4
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nda bilgi edinme hakkı-
nın istisnaları tek tek sayılmıştır. Kanun’a bakıldığında bu istisnaların;
yargı denetimi dışında kalan işlemler, devlet sırrına ilişkin, ülkenin
ekonomik çıkarlarına ilişkin, istihbarata ilişkin, idari soruşturmaya
ilişkin, adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi ve belgeler ile
özel hayatın gizliliği, haberleşmenin gizliliği, ticari sır, fikir ve sanat
1
RG. 24.10.2003, sy.25269.
2
Necati Akyıldız ,
“1982 Anayasası’nın İnsan Hakları Rejimi ve Bilgi Edinme Hakkı”
,
Kazancı Hukuk Dergisi,
İstanbul 2004,S.3, s.41.
3
Ahmet İyimaya,
“Bilgi Edinme Hakkı ve Verilere Ulaşma Özgürlüğü”
, Ankara,
Ankara
Barosu Dergisi
, Ankara 2003,S.1, s.41.
4
Bahtiyar Akyılmaz/Murat Sezginer/Cemil Kaya,
Türk İdare Hukuku,
2.Baskı,
Seçkin Yayıncılık, Ankara 2011, s.511.