TBB Dergisi 99. Sayı

58 / 521

TBB Dergisi 2012 (99) Musa AYGÜL 57
b) Vatandaşlığın Ex Lege Kazanılması
Bu usulde, geçerli bir evlât edinme ile birlikte, evlâtlık, evlât edi-
nen ebeveynlerden birisinin vatandaşlığını ex lege kazanır. Özellikle
tam evlât edinme sisteminin kabul edildiği ülkelerde, evlât edinen ebe-
veynlerden birisi kendi ülkesinin vatandaşı olmak kaydı ile yabancı
çocuğun ex lege vatandaşlık kazanabilmesine imkân tanınmaktadır. Bu
ülkelerde, evlât edinilen çocuğun vatandaşlık kazanma şartları, vatan-
daşlığın doğum yoluyla kazanılmasına benzetilmektedir. Evlât edinen
ebeveynler farklı vatandaşlıkta iseler, doğum sebebi ile vatandaşlığın
kazanılmasına ilişkin hükümler, evlât edinme sebebi ile vatandaşlığın
kazanılmasına ilişkin hükümlere ışık tutmaktadır. 47
Evlât edinmeyi ex lege vatandaşlığın kazanılması sebebi kabul eden
ülkelerin çoğunda, evlâtlığın vatandaşlığı kazabilmesi için, küçüklük
şartı getirilmiştir. Bazı ülkelerde ise, daha düşük yaş şartı da kabul
edilmiştir. Mesela, Danimarka, Finlandiya, İzlanda ve İsveç’te 12, Çek
Cumhuriyeti’nde ise 16 yaşından küçük olma şartı aranmaktadır.48
Bazı ülkeler, ancak kendi ülke mahkemelerinde veya yetkili organ-
ları önünde gerçekleştirilen evlât edinmeler için vatandaşlık kazanma-
ya ilişkin düzenlemeler yapmaktadır. Bununla birlikte, karşılaştırmalı
hukukta, yabancı ülkede gerçekleştirilen evlât edinme kararlarının ta-
nınması şartı ile vatandaşlık kazanılabileceği de kabul edilmektedir.
Bazı ülkeler ise, Evlât Edinmeye Dair La Haye Sözleşmesi’ne atıf yap-
mışlardır.49 Yine bazı hukuk sistemlerinde basit evlât edinmenin tam
evlât edinmeye dönüşmesi halinde, evlât edinilen çocuk belli şartlar
altında vatandaşlık kazanabilmektedir50. Mesela, Finlandiya 2003 yı-
lında, Hollanda 1998 ve 2005 yıllarında, yurt dışında gerçekleştirilen
evlât edinmelerde bu yaklaşımı benimsemiştir.51
47 Bununla birlikte, tam evlât edinmenin kabul edildiği ülkelerde, çocuğun vatansız
kalması da söz konusu olabilmektedir. Çocuğun evlât edinme sırasında sahip
olduğu vatandaşlığın, evlât edinme sebebi ile kaybetmesi ancak herhangi bir
sebep ile evlât edinenin vatandaşlığını kazanamaması halinde, çocuk vatansız
kalabilecektir: Walmsley, Report, s. 7; Galicki, s. 11 – 12.
48 Vink, Maarten P./De Groot, Gerard-Rene, Birthright C and
Regulations in Europe, s. 18,
comparativepaper.pdf, (15.05.2011).
49 Ayrıntılı bilgi için bkz: Vink/De Groot, s. 19.
50 Vink/De Groot, s. 19.
51 Avrupa Konseyinin Aile hukuku uzmanlar komitesi 11 – 15 Mayıs 1998 tarihli