128 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Fatma KARAKAŞ DOĞAN
127
Sayısal veriler KKTC’de en sık başvurulan hapis cezasının 1-3 ay
ve herhalde 1 yıl veya daha az süreli hapis cezası olduğunu göster-
mektedir. Üç yıl veya daha uzun süreli hapis cezasına mahkum edilme
sıklığı belirgin biçimde düşüktür. Esasen kısa süreli hapsetme yerine
seçenek yaptırımlar uygulanması gerektiği konusunda uluslararası
alanda ciddi bir uzlaşma sağlanmıştır. Özgürlükten yoksun bırakma-
yan kamu hizmeti, tazminat ve telafi, mağdur-fail arabuluculuğu, sos-
yal arabuluculuk, bir kısım hakların sınırlanması seçeneklerin bazıla-
rıdır.
91
“Toplumsal cezalar”
olarak adlandırılan seçeneklerin en önemli
özelliği, hapis cezası gibi suç failinin toplumdan dışlanmasına değil,
toplum içerisinde kazanılmasına hizmet etmeleridir.
92
Yapılan bazı çalışmalar, uzun süreli hapsetmenin yeniden suç işle-
me olasılığını arttırdığını göstermektedir. Bunun gerekçesi, daha uzun
süre hapsetmenin, kişileri daha uzun bir süre boyunca suça iten zemin
ile temas ettirdiği olarak gösterilmektedir. Cezaevi koşulları ve cezae-
vinde yaygınca etkisi görülen suç alt kültürü
93
, suçluların ıslah edilmesi
çalışmalarının etkisini azaltmakta ve yeniden suç işlemeye yönlendir-
mektedir. Cezaevinde tutmanın tek iyi yanı, en azından cezaevinde ol-
duğu sürece, toplum içinde yeniden suç işleme olanağını fiziksel olarak
ortadan kaldırmasıdır.
94
Kabul etmek gerekir ki, salt suç işlemeyi önle-
mek için hapsetmek, cezanın amacı ile bağdaşır görünmemektedir.
Çalışmamıza katılan tutuklu veya hükümlülerin önemli bir kısmı,
cezaevinde kalma süresinin uzun olmasını, yeniden suçluluğu arttıran
bir neden olarak görmektedir. Tutuklu veya hükümlülerin büyük kıs-
mı, uzun süreli hapis cezasının suçtan caydırmadığını düşünmektedir.
Mayıs’a kadar: 3. 9-20 yıl arası hapis cezası alanlar; 2006 Yılında: 2; 2007 Yılında: 6;
2008 Yılında: 9; 2009 Yılında: 2; 2010 Yılında: 2. 20 Yıl ve Üzeri hapis cezası alanlar;
2006 Yılında: 1; 2007 Yılında: -; 2008 Yılında: 1; 2009 Yılında: 3; 2010 Yılında: 4.
91
Van Kalmthout, 10-11.
92
Van Kalmthout, 12; Hapis cezasına seçenek olarak gelişen ve bazı ülkelerde iki
hatta üç yıla kadar olan hapis cezalasının yerine ikame edilen çalışma cezası, para
cezası ile şartlı cezadan sonraki en önemli yaptırım olmuştur. Çalışma cezası, İn-
giltere, Fransa ve Hollanda’da ayakları yere basan bir ceza türü olarak yaygınca
uygulanmaktadır., Van Kalmthout, 18.
93
Mahkumlaşma süreci, mahkumun cezaevindeki alt kültüre uyum sağlama ve asi-
mile olmasını ifade etmektedir. Cezaevine giren kişi, bir süre sonra cezaevinde va-
rolan kültüre uyum sağlamakta, dilini ve kodlarını benimsemektedir. Bu benim-
seyiş, kişilerin tahliye sonrası toplumsal yaşama uyum sağlama olasılığını çeşitli
derecelerde güçleştirmektedir., Donald Clemmer, aktaran Kızmaz,
“Cezaevinin ve
Hapsetmenin Suçu Engellemedeki Etkisi”
, 236.
94
Kızmaz,
“Cezaevinin ve Hapsetmenin Suçu Engellemedeki Etkisi”
, 233-234.