TBB Dergisi 101. Sayı

Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve ...

170

Türk karayolunda eşya taşıma işleri, Türk Ticaret Kanunu’nda

Karayolu Taşıma Kanunu’nda

“Karayolları Trafik Kanunu”

“Eş-

yaların Karayolunda Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi’nde

(Karayolu İle Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Anlaşma’da)”

düzen-

lenmiştir. CMR Konvansiyonu, taşıma faaliyetini tüm yönleriyle dü-

zenlememiştir. Bu konvansiyonda düzenlenmeyen konularda Türk

Ticaret Kanunu uygulama alanı bulacaktır

. Diğer taraftan, CMR Kon-

vansiyonu, bütün karayoluyla eşya taşımalarına uygulanmamaktadır.

Bu konvansiyonun uygulanması, bir dizi şartların birlikte gerçekleş-

mesine bağlıdır

. Konvansiyonda belirlenen şartlar oluşmadığında,

Türk Ticaret Kanunu’na başvurulmaktadır (TTK. m. 850 vd.). Böylece,

bu çalışmanın konusu, yalnızca anılan mevzuat kapsamında akdedi-

len karayoluyla eşya taşıma sözleşmeleriyle sınırlandırılmıştır.

Türk Ticaret Kanunu’nda, Karayolu Taşıma Kanunu’nda, Kara-

yolları Trafik Kanunu’nda ve CMR Konvansiyonu’nda, karayoluyla

eşya taşıma sözleşmesinin hukukî niteliği hakkında açıklama bulun-

maktadır. Fakat medenî hukuktan, özellikle eşya ve borçlar hukukun-

14 RG. 14.2.2011, S. 27846; 6102 sayılı Kanun (Türk Ticaret Kanunu şeklinde anıla-

caktır). RG. 9.7.1956, S. 9353; 6762 sayılı Kanun (6762 sayılı Kanun şeklinde kısal-

tılarak anılacaktır). 1956 yılından önce, kara nakliyesi iki kanunda, o dönemde

yürürlükte olan Borçlar Kanunu’nda (RG. 8.5.1926, S. 366; 818 sayılı Kanun) ve

Ticaret Kanunu’nda (29.5.1926 günlü ve 865 sayılı) düzenlenmekteydi (BK. m. 431

vd.; 865 saylı TK. m. 890 vd.). Söz konusu yıllarda, anılan hükümlerden hangi-

lerinin kara nakliyesine uygulanacağı sorun arz etmekteydi. Bu sorun hakkında

ayrıntılı bilgi için 865 sayılı Ticaret Kanunu döneminde kaleme alınmış şu esere

bkz. Belbez H.,

“Nakil Sözleşmesi ve Nakliyecinin Sorumu”

, dergiler.ankara.edu.tr/

dergiler/38/239/2104.pdf; s. 387-402, s. 387, 388.

15 RG. 19.7.2003, S. 25173; 4925 sayılı Kanun. Ayrıca Karayolu Taşıma Yönetmeliği

çıkarılmıştır (RG. 25.2.2004, 25384).

16 RG. 18.10.1983, S. 18195; 2918 sayılı Kanun.

17 RG. 14.12.1993, 21788; 3939 sayılı Kanun. Bu Anlaşma aşağıda CMR Konvansiyo-

nu şeklinde kısaltılarak anılacaktır. CMR Konvansiyonu, 30.10.1995 tarihinden iti-

baren Türkiye’de uygulanmaya başlamıştır. CMR Konvansiyonu metni için bkz.

RG. 4.1.1995, S. 22161. Ayrıca bkz.

www.utikad.org.tr/db/files/CMR.pdf;

www.

und.org.tr/public/dokuman/CMR.pdf.

18 6762 sayılı Kanun döneminde bkz. Kaya, CMR-I, s. 312; Şamlı, s. 10.

19 Kaya, CMR-I, s. 313 vd.; Şamlı, s. 6 vd.; Arkan, İnceleme, s. 7-12. Ayrıca bkz. Akın-

cı Z., Karayolu İle Milletlerarası Eşya Taşımacılığı ve CMR, Ankara, 1999, s. 21 vd.

Aydın

A., CMR’ye Göre Taşıyıcının Ziya, Hasar ve Gecikmeden Doğan

Sorumluluğu, İstanbul, 2006, s. 5 vd. Uslu M., CMR Hükümleri Çerçevesinde Ta-

şıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, Ankara, 2010, s. 34 vd. Yeşilova E., Ta-

şıyıcının CMR Hükümlerine Göre Yardımcı Şahısların ve Müteakip Taşıyıcıların

Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu, Ankara, 2004, s. 22 vd.