174 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Özlem TÜZÜNER
173
Ayrıca,
“taşıma, taşıt, taşıma taahhüdü, eşya veya yolcu taşıma, taşıyıcının
yüke zilyet olması, taşıma işinin ticarî işletme faaliyeti ve meslek olarak icra
edilmesi, ücret ödenmesi”
unsurlarından oluştuğu belirtilmiştir
30
. Taşıma
sözleşmesinin beş unsuru bulunduğu;
“taşıyıcı, ücret, eşya veya yolcu,
taşıma aracı, insan veya eşyanın yer değiştirmesi maksadı”
unsurlarından
oluştuğu savunulmuştur
31
. Benzer şekilde,
“nakliyeciliği meslek ittihaz
etmiş olmak, ücret, eşya, nakil vasıtası, taşıma müddeti, yer değiştirme serbest
hareket ve yer değiştirme hususunun anlaşmanın özünü teşkil etmesi”
şek-
linde sekiz unsurdan bahsedilmiştir
32
.
Taşıma sözleşmesinin unsurları hakkında pek çok görüş ortaya
konulmuştur. Burada, görüşlerin ayrıştığı noktaya odaklanılmalıdır.
Görüşlerin hepsinde, ücret ve taşıma taahhüdü kabul edilmektedir.
Ancak
“taşıyıcının yüke zilyet olması”
unsuru, taşıma sözleşmesinin
rızaî akit olarak mı, yoksa aynî akit olarak mı nitelendirileceğiyle ilgi-
lidir
33
. Doktrinde, gerek 6762 sayılı Kanun, gerek CMR Konvansiyonu
bağlamında, taşıma sözleşmesinin aynî sözleşme olmadığı, rızaî akit
olduğu belirtilmiştir
34
. Buna karşılık, yine 6762 sayılı Kanun dönemin-
de, eşya taşıma sözleşmesinin aynî sözleşme olduğu ileri sürülmüş-
tür
35
. CMR Konvansiyonu’na göre rızaî; Türk Ticaret Kanunu’na göre
30 Ülgen, Uluslararası Taşımacılık, s. 3-9.
31 Zeyneloğlu A., Uygulamalı Taşıma Hukuku, Ankara, 1980, s. 63-82.
32 Atabek, s. 24-29.
33 Aynî akit, eşya hukukuna giren sözleşme kavramları hakkında bkz. Eren F., Borç-
lar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 2011, s. 189, 190.
Aynı yönde bilgiler için ayrıca bkz. Mertol C., Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara,
2012, s. 9.
34 Atabek, s. 37; Kaya, Gecikme, s. 25-27; Kaya, CMR-I, s. 314; Kaya, CMR-II, s. 240,
dpn. 8. Kaya, CMR-I, s. 314, 315. Aynı yönde bkz. Akıncı, s. 45, dpn. 50; Aydın, s.
6, 7; Uslu, s. 35; Gençtürk, Gecikmeden Doğan Sorumluluk, s. 21; Şamlı, s. 9.
Yeşilova
E., CMR-Taşıma Senedinin İspat Kuvveti, DEÜHFD, C. 7, S. I, Y. 2005,
s. 237-273, s. 240, 241, 1.4.2012 tarihinde
http://web.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/DergiMiz7-1/PDF/yesilova10.pdf adresinden erişildi. Fransız Hukuku’nda aynı
yönde bkz. Rodière/Mercadal, s. 180. Ayrıca ayrıntılı bilgi için bkz. Arkan, So-
rumluluk, s. 18.
35 Tüzün, s. 19; Aydın, s. 5.
Aynı yönde bkz. Ülgen H., Taşıma Hukuku, 40. Yılında Türk Ticaret Kanunu, İs-
tanbul, 1997, s. 7, 10, 19. Bozer A., Bankacılar İçin Kıymetli Evrak Hukuku Bilgisi,
Ankara, 1981, s. 180, 181.
Çim
H., Uluslararası Karayoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesine (CMR) Göre Taşıyıcı-
nınGecikmedenDoğanSorumluluğu, İzmir, 2006, s. 10, 11, 4.3.2012 tarihindewww.
belgeler.com/blg/s4x/karayoluyla-uluslararasi-esya-tasima-sozlesmesine-
cmr-gore-tasiyicinin-gecikmeden-dogan-sorumlulugu-ttk-ve-ttk-tasarisi-ile-
mukayeseli-olarak-liability-of-tha-carrier-for-delay-in-delivery-according-to-the-