TBB Dergisi 101. Sayı

TBB Dergisi 2012 (101)

Özlem TÜZÜNER

171

dan hareketle, bu sözleşmenin hukukî niteliği belirlenebilir. Aşağıda

sırayla, sözleşmenin hukukî niteliği ve iş görme amacını güden sözleş-

meler arasındaki yeri konularına değinilecektir.

2- HUKUKÎ NİTELİĞİN BELİRLENMESİ

Karayoluyla eşya taşıma sözleşmesi, Türk Ticaret Kanunu’nda,

CMR Konvansiyonu’nda ve Karayolu Taşıma Kanunu’nda düzenlen-

miştir. Bu nedenle, isimsiz (atipik) değil, isimli (tipik) bir sözleşmedir.

“İhtiyaçların karşılanması amacı ile yapılan menkul satışı veya kiralama

gibi malın doğrudan veya dolaylı zilyetlik devrini öngören sözleşmelerin ifa-

sı, bu malın bir yerden alınıp başka yere taşınmasını gerektirmektedir”

. Bu

noktada, karayoluyla eşya taşıma sözleşmesi, kronolojik olarak, satış

veya kira gibi sözleşmelerin ifasını temin eden ardıl bir sözleşmeye

tekabül etmektedir.

Taşıma sözleşmesi, çoğunlukla satış veya kira gibi sözleşmelerin

akabinde akdedilse de, tek başına incelendiğinde, kendinden önce

gelen sözleşmelerden amaç itibariyle farklıdır. Taşıma sözleşmesi,

mülkiyetin devri veya kullandırma amaçlarını gütmemekte; bila-

kis eşya taşıma işinin görülmesi amacına yönelmektedir.

“Taşıyıcı,

emtianın kendi koruması altında bir yerden diğer bir yere taşınması işini

üstlenir”

. Bu sözleşmenin esas konusu, taşıma işinin görülmesinden

ibarettir

. Diğer bir deyişle, eşyanın nihaî varma yerine ulaşması-

na kadar yapılacak taşıma faaliyetinin bir bütün olarak üstlenilmesi

söz konusudur

. Bu nedenlerle, karayoluyla eşya taşıma sözleşmesi,

mülkiyetin devri veya kullandırma amaçlarını değil, iş görme amacı

güden bir sözleşmedir

20 Özdemir, s. 1.

21 KayaA., TaşıyıcınınKara Yolu ile Eşya Taşımasına İlişkinUluslararası Sözleşme’de

(CMR) Öngörülen Sorumluluğunun Esasları (II), Prof. Dr. Hıfzı Velidedeoğlu’na

Armağan, İÜHFM, C. LVI, S. 1-4, Y. 1998, s. 239-267, s. 239.

22 Arkan S., Karma Taşımalarla İlgili Hukukî Sorunlar, Prof. Dr. Jale G. Akipek’e

Armağan, Konya, 1991, s. 341-358, s. 346.

23 Gençtürk, Gecikmeden Doğan Sorumluluk, s. 22; Arkan, Sorumluluk, s. 29; Bel-

bez,

“Nakil Sözleşmesi”

, s. 389, 390.

Aynı yönde bkz. Kaya A., Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, Yayım-

lanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1978, s. s. 28.