277 / 537
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller
276
IV- KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLER
Türk hukuku açısından kusur prensibi gereğince, kusurlu hare-
ket etme yeteneği bulunmayan, hukuk kuralının anlamını bilmediği
veya bilebilecek durumda bulunmadığı, hatta bilebildiği halde, ona
uygun hareket edemeyecek durumda olan bir kimseye, ceza verilme-
mektedir.
Ceza kanunumuz kusurluluğu etkileyen hallere hukuka uygun-
luk sebepleri ve hatayı (TCK.m.30/1,2) eklemek suretiyle ceza sorum-
luluğunu kaldıran veya azaltan haller olarak değerlendirmektedir.
Uygulamada ve öğretide kusurluluğu etkileyen haller;
1- Hukuka uygunluk sebeplerinde sınırın aşılması (TCK.m.27),
2- Yaş küçüklüğü (TCK.m.31),
3- Akıl hastalığı (TCK.m.32),
4- Sağır ve dilsizlik (TCK.m.33),
5- Geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma
(TCK.m.34),
6- Cebir ve tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilen-
mesi (TCK.m.28),
7- Mücbir sebep, kaza ve tesadüf, zorunluluk hali dolayısıyla ki-
şinin irade yeteneğinin etkilenmesi (TCK.m.25/2),
8- Hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi
(TCK.24.m.2/4),
9- Haksız tahrik (TCK.m. 29), ve
10- Çeşitli hata halleri (TCK.30/3-4) olarak belirtilmektedir30.
Şimdi Kusurluluğu etkileyen bu halleri tek tek inceleyecek
olursak;
30 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.623.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.257.
Vidal-Mag-
nol,
konuyu kusurluluğu etkileyen haller şeklinde değil de,
“İsnat Kabiliyetini (ce-
zai mesuliyeti) ve suçluluğu (cezai ehliyeti) kaldıran veya azaltan sebepler”
olarak bah-
setmiştir. Detaylı bilgi için bkz. VİDAL-MAGNOL, s.148vd.; İtalyan yazar Pısapıa
ise,
“mesuliyet kabiliyetini kaldıran sebepler”
şeklinde konuyu incelemiştir. Detaylı
bilgi için bkz. PISAPIA, s.27.