TBB Dergisi 102. Sayı

TBB Dergisi 2012 (102)

Burcu DEMREN DÖNMEZ

larak hareket etmek mecburiyeti altındadırlar. Bu çerçevede ayrımcı-

lığın engellenmesi, gerekli tedbirlerin alınması ve gerektiğinde etkili

yaptırımların uygulanması, hukuk devleti olduğunu ifade eden bir

devletin asli görevleri arasında yer alır.

Temel ilkeolanhukukdevleti ilkesininbirgereği olarakAnayasa’nın

10. maddesinde düzenlenen

“eşitlik”

ilkesi çerçevesinde, bireylerin ay-

rımcılığa tabi olmadan kanun önünde eşit olmaları güvence altına alın-

mıştır. Eşitlik, kural olarak eşit paylaşımı veya eşit davranışı gerektirir;

haklar ve özgürlükler konusunda insanlar arasında ayrım yapılmaması

olarak değerlendirilir

. Maddenin ilk fıkrası özellikle ayrımcılık yasağı

üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ayrımcılık yasağının içeriği keyfi ayrım-

larla sınırlı olarak değerlendirilmeli, mutlak anlamda anlaşılmamalı-

dır. Örneğin, sosyal güvenlik, sigorta gibi hakların herkese aynı ayda

tanınmaması veya bazılarının bunlardan yararlanamaması ayrımcılık

olarak kabul edilmez

. Çünkü, bazı haklardan yararlanmak için belli

koşulların yerine getirilmiş olmasının beklenmesi mümkündür. Zira

insanlar içinde bulundukları koşullar, özellikleri ve ihtiyaçları bakı-

mından farklılıklara sahiptir

. Yine bazı fiili eşitsizlikleri dengelemek

veya gidermek amacıyla farklı düzenlemelerin veya uygulamaların

yapılması eşitliğe aykırı, ayrımcı yaklaşımlar şeklinde değerlendiril-

mez. Örneğin kadınlara verilen doğum izinleri, süt izinleri, (çocuğun

rahatsızlığı ve benzer nedenlerle verilen) mazeret izinleri gibi. Toplum

içerisindeki eşitsizlikleri ve adaletsizlikleri gidermek amacıyla uygula-

nan pozitif ayrımcılık da ayrımcılık yasağını ihlal etmez

. Kısaca eşit-

lik ilkesinden kast edilen, aynı durum ve şartlara sahip olan kişilerin

haklardan yararlanma ve ödevleri üstlenme bakımından, yetki ve so-

rumluluk çerçevesinde aynı sınıfta değerlendirilmesidir

. Buna karşı-

lık Anayasa’nın 10. maddesinin 1. fıkrasında ifade edilen özellikler, dil,

ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din mezhep ve benzeri

sebeplerle ayrım yapılması Anayasaya aykırıdır; böyle bir anlayışla ya-

pılan kanunlar da elbette ki Anayasa’ya aykırı olacaktır

11 Aliefendioğlu Yılmaz.,

“Eşitlik İlkesi”

Prof. Dr. İlhan Akın’a Armağan

, İstanbul 1999,

s. 79

12 Tanör B., Yüzbaşıoğlu N., s. 114

13 Yenidünya C., s. 101

14 Tanör B., Yüzbaşıoğlu N., s. 114

15 Yenidünya C., s. 101; Aliefendioğlu Y., s. 80;

16 Özbudun E., s. 151