203 / 465
Mükellef Hakkı Olarak Mücbir Sebepler ve Sonuçları
202
• Bunlardan biri, ortada vergilendirmeyi engelleyen bir kuvvetin
var olmasıdır.
• İkincisi, bu vergilendirmeyi engelleyen kuvvetin kişinin iradesi
dışında meydan gelmesidir.
• Üçüncüsü, meydana gelmiş olan olayın, kişinin bilinç ve iradesi
dışında olmasıdır.
2.2. VUK’daki Mücbir Sebep Düzenlemeleri
VUK, mücbir sebebi tanımlamadan, mücbir sebep durumlarını be-
lirtmeyi yeğlemiştir. VUK’un 13’üncü maddesi,
“Mücbir sebepler:”
şek-
linde bir girişin ardından dört bent halinde bunların neler olduğunu
belirtmiştir. Durum böyle olunca da, vergi hukuku alanında mücbir
sebebin ne olduğu gerek bu maddede sayılan durumlardan ve gerekse
içtihatlardan hareketle tanımlanmaya ve kapsamı belirlenmeye çalışıl-
maktadır.
VUK’un 13’üncü maddesindeki mücbir sebepler şunlardır:
1. Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel
olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk;
2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer
sarsıntısı ve su basması gibi afetler;
3. Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler;
4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyle defter ve vesikala-
rının elinden çıkmış bulunması,
gibi hallerdir.
2. 2. 1. Vergi Ödevlerinden Herhangi Birinin Yerine Getirilme-
sine Engel Olacak Derecede Ağır Kaza, Ağır Hastalık ve Tu-
tukluluk
VUK’un 13/1’inci maddesinde hükme bağlanmış olan mücbir se-
bep hali
“vergi ödevini”
yerine getirmeye engel koşuluna bağlanmıştır.
Bir başka deyişle, mükellef, vergi sorumlusu veya ceza muhatabı ken-
disine yasalarla yüklenmiş olan ödevlerden herhangi birisini yerine
getirmesine engel oluşturacak kadar ağır kaza ve hastalık halinde ise