271 / 465
İdari İşlemin İcrailiği
270
yenilik ve değişikliğin idarenin yapacağı bazı ameliyelerle maddi alem-
de de gerçekleşmesidir
16
.
Duran
bunu
“idari kararlar alınır alınmaz yani
tamamlandıkları anda ilişkin oldukları konuların hukuki durumlarını değiştirir,
fakat maddi alanda her zaman değişiklik yapmaz”
şeklinde açıklamaktadır.
İdarenin re’sen icra ile yetkisine sahip olmadığı durumlarda, adli
veya icrai makamlara başvurması gerekmektedir
17
. Diğer taraftan ida-
renin bazı kararları re’sen icra edebilmesi için
“cebir (contrainte)”,
yani
kararı
“kuvvet kullanarak icra (execution par la force)”
etmesi gerekir
18
.
İdarenin re’sen icra yetksini kullanabilmesi içinse bu yetkinin idareye
kanunla verilmiş olması lazımdır
19
. Danıştay bir kararında
“Bir kara-
rın iptal davasına konu olabilmesi için sadece idari bir karar olması yeterli
olmayıp aynı zamanda kesin ve icrası lazım gelen bir karar olması bilinen ida-
re hukuku kuralıdır. Kesin ve icrası gereken bir karardan maksat da kararın
yetkili bir merci tarafından verilmiş olması ve resen icra edilebilme kabiliyeti-
dir.”
gerekçesiyle fazla kullanılan yakıt bedelinden davacının ödemesi
gereken miktarın maaşından tahsil edilmesine ilişkin mal müdürlüğü
işleminin esastan incelenmesi gerekeceğinden ilk derece mahkemesi-
nin kararının bozulması yönünde hüküm vermiştir
20
.
Re’sen icra ile ilgili olarak yürütülmesi kendi içinde saklı işlemler-
den bahsedilebilir. Bu kategori, çeşitli yeni hak ve yükümlülükler getir-
mekte ve hukuk düzeninde değişiklikler yaratan işlemler için kullanıl-
maktadır.
“Hukuksal durumlarda ve dolayısıyla hukuk düzeninde değişiklik
yaratma
” özelliği, yürütülmesi içinde saklı işlemlerin idare tarafından
her an re’sen icra edilebilmesi olasılığını da içermektedir. Hukuksal
statülerde değişiklik yaratma özelliği, bir idari işlemin aynı zamanda
yürütülmesi içinde saklı işlem de sayılacağı hukuksal sonucunu be-
raberinde getirmektedir
21
. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, subaylığa
(teğmenliğe) nasıp şeklindeki idari işlemin (üçlü kararname) yürütül-
mesi içinde saklı işlem kategorisine girmesinden bahisle, ilgiliye bu
16
Günday, s.125.
17
Örneğin Kamulaştırma Kanunu’na göre malikin rızası yoksa idare kamulaştırma
için asliye hukuk mahkemesine başvurmak zorundadır.
18
Yasaklanmış bir gösteri yürüyüşün zor kullanarak dağıtılması gibi, Kemal Gözler,
İdare Hukuku Dersleri, Bursa 2012, 12.Bs., s.267.
19
Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, İstanbul 1966, C.3; Örne-
ğin, kolluk yasaları, idareye kolluk alanında yapacağı işlemleri resen icra etme
yetkisi vermektedir, Günday, s.125.
20
Da. 5D. T. 29.04.1992, E. 1988/3449, K. 1992/1277.
21
Erkut, İdari İşlemin Kimliği, s.131.