373 / 465
İnsan Hakkı Olarak Çevre ve Çevre Hukukuna Hakim Olan Bazı İlkeler
372
‘Koruma Klozu’ üye devletlere, önceden satışa sunulması için ya-
zılı izin almış, GDO’lu bir ürünün insan sağlığına veya çevreye bir risk
oluşturduğu ve bunun makul sebeplere dayandığı durumlarda, o ürü-
nün satış ve kullanılmasını geçici olarak yasaklama yetkisi vermektedir.
Bunun için izin tarihinden sonra yeni veya ek bilimsel bilginin
elde edilmesi gerekmektedir. Bu durumda üye devlet, kamuoyunun
bilgilendirilmesi dahil (ciddi risk) ürünün satışının sonlandırılması
veya askıya alınması, gibi tedbirleri alabilir.
Bu şartları mahkeme şöyle belirlemiştir
.
39
1. Çevreye veya kamu sağlığıyla ilgili bir riskin varlığının gösteril-
mesi.
2. Alınacak tedbir
“tamamen farazi bir risk yaklaşımına”
veya
“bilimsel
olarak doğrulanmamış varsayımlara”
dayanamaz.
3. Alınacak tedbir, her olayın özel şartlarına bağlı olarak mümkün
olduğunca tam bir risk değerlendirmesine dayanmalıdır.
Bu durumda üye devlet derhal Komisyonu bilgilendirir, kararının
gerekçesini ve dayanaklarını açıklar. Bu durumda bilimsel komite, ra-
porunu 60 gün içinde Komisyona bildirir.
Mahkeme, mevcut bilimsel bilginin yeterli olmayabileceğini kabul
ettikten sonra; bilimin riski doğrulaması ve risk yönetiminin temeli
olarak bilimsel kanıtları hatırlattı.
Özetle, birlik veya üye devlet sorumlu bir kurum olarak, özgün
şartları dikkate alarak, mümkün olan en eksiksiz bilimsel risk analizini
yapmalı ve ihtiyat ilkesine gereğince kararını buna dayanarak verme-
lidir. Politik risk yönetim kararı bunu takip edebilir.
40
Mahkeme bilimsel belirsizliği
“henüz açıklığa kavuşturulmamış”
ifa-
desiyle yorumlamıştır. Mahkeme önünde tartışılan bilimsel hususların
ve dayanaklarının değerlendirilmesinin mahkemenin işi olmadığını
ve kendisi değerlendirmesinin Birlik Kurumları’nın yerine geçmeye-
ceğini belirtmiştir.
39
İbid, s.9
40
İbid, s.10