TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Erol ÇİÇEK

367

natiflerinin belirlenmesi, izlenecek yolun belirlenmesi ve izleme. Be-

lirli bir faaliyetin etkileri biliniyorsa, söz konusu olan ihtiyat ilkesinin

uygulanması değil, önleme veya kontrol tedbirlerinin alınmasıdır.

Olası zarar riskinin yüksek olduğu durumlarda ve çok ciddi veya

geri dönülmez zarar riskinin düşük olduğu durumlarda ihtiyat ilkesi-

ne başvurulabilir.

5.3. İhtiyat İlkesinin Uluslararası Hukuktaki Yeri

Rio Deklarasyonu’nun m.15 de yer alan ihtiyat prensibi, Uluslara-

rası Hukuk Birliği’nin (İLA) 2002 Yeni Delhi Sürdürülebilir Kalkınma-

ya İlişkin Uluslararası Hukuk Prensipleri Deklarasyonu’nda ilkenin

kapsamını genişleten bir formülasyona tabi tutulmuştur.

Sürdürülebilir kalkınmanın merkezinde olan ihtiyat prensibi,

devletlerin, uluslararası organizasyonların, sivil toplumun ve özellik-

le bilimsel ve iş topluluklarının insan sağlığına, doğal kaynaklara ve

ekosisteme ciddi zarar verebilecek insan faaliyetlerinden bilimsel be-

lirsizlik bağlamında kaçınılmasını önerir.

Yeni Delhi prensipleri, ihtiyat ilkesinin anlam ve kapsamını da ge-

nişletmiştir. Sürdürülebilir kalkınmanın gereği olan ihtiyat ilkesi, in-

san sağlığı, çevrenin korunması ve doğal kaynaklardan sürdürülebilir

faydalanma bağlamında zarar konusunda hesap verilebilirlik, planla-

mada açık ve iyi tanımlanmış amaçlar, ÇED sürecinde mümkün olan

tüm araçların dikkate alınması ve ispat yükünün tehlikeyi yaratan

yüklenmesini gerektirir. İhtiyat ilkesi bağlamında alınacak tedbirler

bağımsız ve saydam bilimsel değerlendirmelere dayanmalıdır.

İhtiyat ilkesi dolaylı veya doğrudan, BM 1992 Biyolojik Çe-

şitlilik Sözleşmesi’nde, Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stock-

holm Sözleşmesi’nde, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve

Sözleşmesi’nde (BMİDÇS) yer almıştır.

A.g.e. s.7

The Principle of the Precautionary Approach to Human Health, Natural Resources

and Ecosystems,

J. Hepburn, with M.-C. Cordonier Segger &M. Gehring s

cisdl.org/pdf/sdl/SDL_Precaution.pdf

age. s.5

age. s.6