369 / 465
İnsan Hakkı Olarak Çevre ve Çevre Hukukuna Hakim Olan Bazı İlkeler
368
5.4. İhtiyat ilkesi Uluslararası Alanda Oluşan içtihatlar
Gabcikova davasında bu prensip çok belirgin bir rol oynamamış-
tır. Sürdürülebilir kalkınmanın başarılmasında usuli, entegre bir bakış
olarak kabul edilmiştir. Macaristan tarafından antlaşmanın sonlandı-
rılmasının hukuki gerekçesi olarak ileri sürülen gelişen çevre hukuk
normlarından biridir. Geriye dönülmez bir zararın söz konusu olduğu
durumlarda, tam bir bilimsel bilginin olmaması alınması gereken ted-
birlerin ertelenmesine neden olmayacaktır.
Çoğunluk görüşünün bu prensibe yeterli açıklıkta değinmemiş
olması -kurumsal hiyerarşide hukuki saygı görmemesi- belirsizliğe
ve prensibin gelişimine engel olmuştur. AB, EC-Hormones
davasında
prensibi, adet hukukunun bir parçası olarak görmüş; Dünya Ticaret Ör-
gütü (WTO) temyiz mercii ise o şekilde anlamakta isteksiz davranmıştır.
Gabcikova davasında mahkeme, Macaristan’ın projenin Tuna
Nehri’ne ciddi şekilde zarar vereceği yönündeki ekolojik gereklilik
(zorunluluk) savunmasını kabul etmemiştir. Çevre konusunda esaslı
çıkarın olduğu durumlarda devletlerin geleneksel zorunluluk savun-
masına dayanabileceklerini ilk defa kabul etmiştir.
Bu dava ihtiyat prensibine, gereken derecede değinilmemesi nede-
niyle prensibin kendisine ve gelişimine negatif etki yapmıştır.
Uluslararası içtihat hukukunda, Uluslararası Deniz Hukuk Mah-
kemesi, 1999 yılında, Southern Bluefin Tuna davasında ihtiyat prensi-
bini göz önünde tutmuştur. Dava Japonya’nın 1998 yılında başlattığı
deneysel avlanma programı ile ilgilidir. Avusturya ve Yeni Zelanda
buna karşı çıkmıştır.
Dünya Ticaret Örgütü, temyiz organı, Avrupa Birliği, Amerika ve
Kanada arasındaki hormon davasında konuyu tartışmıştır. AB, Kana-
da ve ABD et ürünlerinde büyüme hormonu kullanılması ve bunun
insan sağlığına etkilerinin bilinmemesi nedeniyle ithalatı yasaklama
yoluna gitmiştir. AB kendi tezini desteklemek için ihtiyat ilkesini kul-
lanmış ve ilkenin uluslararası adet hukukunun bir parçası, en azından
hukukun genel prensiplerinden olduğunu ileri sürmüştür. DTÖ Tem-
yiz Mahkemesi, ilkenin uluslararası hukuktaki yeri konusunda bir ta-
nımlamada bulunmaktan kaçınmıştır.
31
31
age. s.17