89 / 465
Başkanlık Sistemi Üzerine Amerika Birleşik Devletleri ve Azerbaycan Modeli Karşılaştırması
88
tamamen başkanın inisiyatifi çerçevesinde göreve gelip, başkanın ira-
desine bağlı olarak görevlerini sürdürdükleri için, sistemde yürütme
organı içinde çok başlılık ve uyumsuzluk sorunu doğmaz.
12
Ancak
şunu da unutmamalıyız ki, aşağıda görüleceği gibi, başkanın atayaca-
ğı bakanlara Senatonun onay vermesi gerekmektedir.
Başkanlık sisteminde yürütme içindeki istikrar ve uyumu mutlak
biçimde de kabul edemeyiz. Başkanın politikalarını yürütebilmesi için
kanuna ve bütçeye ihtiyacı vardır. Zaten hükümet sistemi ne olursa
olsun her parlamentonun kanun yapma, yürütme organını denetleme
ve devlete para harcama yetkisi verme yetkileri vardır. Şüphesiz ki,
kanunu çıkaracak ve kabul edecek olan organ tüm sistemlerde oldu-
ğu gibi burada da yasama organıdır. Buna karşılık başkanın yasama
organını etkileme ihtimali daha sınırlıdır. Özellikle yasama organını
oluşturan çoğunluk ile başkanın farklı dünya görüşüne sahip olmaları
durumunda, bu etkileşim daha da görülür hale gelmektedir.
13
Başkan-
lık sisteminde sistemin bu şekilde tıkanmasını önleyecek bir anayasal
mekanizma yoktur ve sistemin en önemli sakıncalarından birisi de,
yasama organı ile yürütme organı arasında ortaya çıkabilecek görüş
ayrılıklarının işleyişi tıkaması ihtimalidir.
14
Bu krizin tek çözüm yolu
ise tarafların uzlaşmasıdır.
Başkanlık sistemi bu tür sıkıntılara gebe olabilecek bir yapıya sa-
hip olmasına rağmen, ABD’de bu sıkıntıların yaşanmaması, Amerikan
siyasal partilerinin ideolojik birlik ve parti disiplininden uzak oluşları
ve iki partili ılımlı sistemin uygulanması ile açıklanmaktadır.
15
Avrupa
parlamentolarının aksine, ABD yasama organının seçilmesi ve davra-
nışları ile genel parti disiplini arasında kuvvetli bir ilişki yoktur. Bu
sebeple Amerikan partileri arasında dünya görüşü olarak geniş bir
uçurum bulunmamaktadır. Başkan, faaliyetlerinde her iki partinin de
temsilcilerini etkilemeye yönelik çalışmalarda bulunur. Daha doğru-
su politikalarını hem partiler, hem de temsilciler temelinde kabul et-
tirmeye çalışır. Ayrıca ABD’de demokratik kültür ve siyasi uzlaşma
12
Serap Yazıcı,
Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri,
İstanbul Bilgi Üniversitesi
Yayınları, İstanbul 2002, s. 19.
13
Nur Uluşahin,
Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi,
Yetkin Yayınları,
Ankara 1999, s. 94.
14
Ergun Özbudun,
Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı,
Bilgi Yayınevi,
Ankara 1993, s. 140-141.
15
Özbudun, 2005, s. 108.