90 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Fatih ÖZKUL
89
alışkanlığı gelişmiştir. Bağımsız bir yargı erkine sahip olmanın sisteme
olan katkısı da unutulmamalıdır.
16
Bu sebeple ABD’de başkanlık siste-
mi kalıcı krizlere yol açmadan işleyebilmektedir. Uzlaşma kültürünün
gelişmediği toplumlardaki siyasi kilitlenmeler ise sistemi krize sürük-
leyebilir. Latin Amerika ülkelerindeki bu tip tıkanmalar demokratik
sistemin kesintiye uğramasına kadar gitmiştir.
17
Başkanlık sisteminde
devlet başkanının halk tarafından seçilmesinin, sistemin demokratik
olma özelliğini artıracağı, kimi seçtiğini bilen seçmen kitlesinin adayın
başarısız olması durumunda yeni bir seçimde aynı adaya oy verme-
yeceği, bu durumun başkan üzerinde ayrıca olumlu bir motive edici
güç ve moral doğuracağı ifade edilmektedir.
18
Fakat bazı yazarlarca
bu hususlar, sistemin kâğıt üzerinde olumlu gözüken yanları olarak
kabul edilmektedir. Gerçekten de, çok küçük bir oy farkı ile başka-
nın seçildiği durumlar; ya da halkın ikinci seçmenlere verdiği oyların
daha fazla olmasına karşın, seçim sisteminin bir sonucu olarak ikinci
seçmen çoğunluğunun farklı yönde oluşması gibi durumların da ger-
çekleşebileceği ihtimalini gözden uzak tutmamak gerekir.
19
Bu bağlamda, başkanlık seçiminde seçilen, halkın bir kısmının
seçtiği, dolayısıyla belli oranda seçmen tarafından seçilen kişidir. Baş-
kana oy vermeyen seçmen kitlesi ise olağandır ki hayal kırıklığına
uğrayabilir. Kaybeden başkan adaylarının ismi ise belki gündeme hiç
gelmeyecektir. Kazanan başkan kendi politikasını yürütürken oyunu
alamadığı kitlelerin toplumsal taleplerini görmezden gelebilir. Yani
halk tarafından seçilen başkan, toplumun geniş bir kesiminin tercihini
yansıtmayabilir. Bu halde de ileri sürülen görüşlerin aksine, demok-
ratik ilkelere ters düşen bir durumla karşı karşıya kalınabilir. Zaten
bu durumu fark edenler de, başkanlık sisteminde kazananın her şeyi
kazandığını, kaybedenin ise her şeyi kaybettiğini haklı olarak ileri sür-
mektedir.
20
16
İlter Turhan,
“Başkanlık Sistemi Sevdası: Zayıf Temelli Bir Özlem”, Başkanlık Sistemi,
Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2005, s. 114-119; Nur Uluşahin,
İki Başlı
Yürütme Yapılanması,
Yetkin Yayınları, Ankara, (2007), s.190–201.
17
Giovanni Sartori,
Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği
(Çev. Ergun Özbudun),
Yetkin Yayınları, Ankara 2007, s. 113-127.
18
Burhan Kuzu, “Başkanlık Sistemi ve Cumhurbaşkanı Politik Görüşler”,
Cumhur-
başkanlığı Seçimi Öncesi Cumhurbaşkanlığı,
Türkiye Barolar Birliği Yayınları, An-
kara 2007, s. 20-32.
19
Onar, 2005, s. 88.
20
Uluşahin, 1999, s. 126.