TBB Dergisi 104. Sayı

TBB Dergisi 2013 (104)

Ezgi AYGÜN EŞİTLİ

227

onu her şeyin ölçütü olarak gören Ümanizma akımı

tüm Avrupa’yı

sarmış, doğaya dinin değil bilimin penceresinden bakılmaya başlan-

mış, bu da bilimsel gelişmelerin önünü açmıştır. İnsanı hayatın mer-

kezine koyan Ümanizmanın da etkisiyle bilim, sanat ve edebiyat ala-

nında Rönesans süreci yaşanmıştır. Böylece skolâstik düşünce yerini

bilimsel düşünceye bırakmış, gözlem ve deney önem kazanarak akıl-

cılık egemen olmaya başlamıştır. Evreni ve evrende insanı nakli algı-

layan kilisesinin aşırı zenginleşmesi ve yozlaşması, siyasetle ve dün-

yevi menfaatlerle daha fazla ilgilenmeye başlaması birçok aydın din

adamının ve halkın tepkisini çekmiş, reform hareketlerine yol açmış-

tır. Reform hareketleri önce Martin Luther öncülüğünde Almanya’da

sonrasında ise Fransa, İngiltere ve Kuzey Avrupa ülkelerinde etkili

olmuştur. Bu reform hareketleri Hıristiyanlığın yeni ve büyük üç

mezhebinden Protestanlığın oluşmasını sağlamıştır. Neredeyse tüm

Avrupa 17. yüzyılda yaşanan ve oldukça kanlı geçen din savaşlarıyla

çalkalanmıştır

2. Aydınlanma Çağı ve Laiklik

Ümanizma, Rönesans ve Reform hareketlerinden doğan düşünsel

gelişim, 18. yy. aydınlanma felsefesini meydana getirmiştir. Bir diğer

kıtada, Amerika’da,

“Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi (4 Temmuz 1776)”

yayınlanmış, yıllarca süren savaş neticesinde 1783 yılında

“Paris Anlaş-

ması”

nın imzalanmasıyla koloniler bağımsızlıklarını kazanmış, 1787

yılında ise

“Amerika Birleşik Devletleri (ABD)”

kurulmuştur. ABD, ül-

keyi Anayasayla yöneten bir başkanın seçimle iş başına geldiği ilk mo-

dern demokratik Cumhuriyettir. Aydınlanma felsefesinin ve ABD’nde

cereyan eden bağımsızlık hareketi ile değişen yönetim biçiminin tesiri,

kötü yaşam koşullarıyla birleşince 1789 Fransız ihtilaline kaynaklık

etmiş, ülkede cumhuriyet ilan edilirken, batı medeniyetlerinden baş-

lamak üzere siyasi rejimlerin mutlakıyetçi eğilimleri bir bir ortadan

kalkmaya başlamıştır. Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, eşitlik, özgürlük

gibi kavramlar yaygınlaşmış, imparatorluklar zayıflayarak yıkılmıştır.

Abbagnano, N.: (Trans. Nino Langiulli), Humanizm, The encylopedia of philo-

sophy, The free press, 1976 USA, (Çev. Nesrin Kale), Hümanizm,

ankara.edu.tr., yararlanma tarihi: 10.05.2012.

, yararlanma tarihi: 05.05.2012.