234 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Ezgi AYGÜN EŞİTLİ
233
ğerlendirildiğinde zımnen ilga edildiğinin kabulü gerektiği sonucuna
varmışsa da
17
, biz öyle sanıyoruz ki madem bir hüküm iptal edilene
kadar geçerlidir ve Kanunların Anayasa’ya aykırılığı ileri sürülebilir-
se de kanunun kanuna aykırılığı ileri sürülememektedir, ilgili mad-
deler gereği değiştirilmemiş olan hükümlerin ve bundan sonra sevk
edilecek özel düzenlemelerin TCK’nun 5. maddesine uygun olduğunu
kabul etmek gerekecektir
18
. Pek tabi bu kabul söz konusu özel hüküm-
lerin Anayasa’ya aykırılıklarının ileri sürülmesine engel değildir.
Ceza normunun bir diğer doğrudan kaynağı; mademki kanunlar
Anayasa’ya aykırı olamazlar (Anayasa, md. 11), T.C. Anayasası ol-
maktadır.
Uluslararası sözleşmeler, bir Kanunla uygun bulunmaları halinde,
açıkça göndermede bulunması koşuluna bağlı olarak ceza normunun
doğrudan kaynağı olurlar. İHAS, Anayasa›nın 2. maddesinde yer alan
“insan haklarına saygılı”
ibaresi gereği açık göndermede bulunulduğun-
dan
“anayasal norm”
olarak ceza normunun doğrudan kaynağıdır
19
.
Diğer taraftan idarenin, düzenleyici işlemleriyle açık ceza nor-
munu (beyaza ceza normu) doldurması halinde, işlem, ceza kanunu
hükmünde olacağından istisnai hallerde idarenin düzenleyici işlemle-
ri ceza normunun doğrudan kaynağı olabilmektedir. Konuya aşağıda
idarenin kanuniliği ilkesi kapsamında ayrıca değinilecektir.
Örf ve adet, ancak suç ve ceza içermeyen hükümlerin yorumunda,
açıkça göndermede bulunulması halinde ve kanuna aykırı olmamak
koşuluyla ceza normunun dolaylı bir kaynağı olabilir
20
.
Kanunilik ilkesi, 765 sayılı mülga TCK’nun 1. maddesi ve sonra-
sında 5237 sayılı TCK’nun 2. maddesinde açık olarak yer almıştır.
Hâkimin bu ilkeye uymaması, adil yargılanma hakkının ihlali (Ana-
yasa md. 36; İHAS md. 6) ve mutlak bozma nedenidir. (CMK, md. 288).
17
Yargıtay 7. CD.; 2009/5416 E., 2011/4498 K., 18.4.2011 T.
18
Bkz. ayrıca, Zafer, H.: Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2010, s. 54 vd.
19
Bkz. ayrıntılı bilgi için; Hafızoğulları, Z.: Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Dü-
zenlemeleri ve Uygulamalarına İlişkin Genel Değerlendirmeler Sempozyumu,
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 08.05.2009 (yayımlanmış bildiri).
20
Bkz. ayrıca, Bıçak, V./Arslan, Z.: International Encyclopedia of Laws: Constituti-
onal Law: Turkey, April 2004, s. 59.