319 / 441
Anayasa Mahkemesi’nin Vergi ve Benzeri Mali Yükümlülüklere İlişkin Kararlarında ...
318
tilmesi gibi kamu yararına yönelik nedenlere dayandırıldığı anlaşılmaktadır.
Ancak Anayasa’nın 13. maddesinde temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırıl-
ması, Anayasa’nın ilgili maddelerinde özel sınırlandırma nedeni bulunması-
na bağlı tutulmuştur. Anayasa’nın dava hakkının düzenlendiği 36. madde-
sinde bu hakkın sınırlandırılması konusunda özel bir sınırlama nedenine yer
verilmemiştir. Bu nedenlerle, dava hakkının sınırlandırılması Anayasa’nın
36. maddesine aykırıdır. İptali gerekir.
… İtiraz konusu kuralla harcamalara katılma paylarına karşı dava yolu
kapatılmamakta, dava açılması belli bir koşula bağlanmaktadır. Bu durumda,
dava hakkını ortadan kaldırmayan itiraz konusu kuralın Anayasa’nın 125.
maddesine aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır.”
32
c. Değerlendirme
Yukarıda yer verilen iki kararın birbirinin tam aksi doğrultuda ol-
ması dikkate değerdir.
İlk kararda “katılma paylarının hatalı hesaplanmış olması her za-
man mümkün olabilir” ifadesiyle uyuşmazlıkların daha ziyade ida-
reden kaynaklandığının kabul edilmesi, ancak dava yükünün azaltıl-
masının katılma payının yarısının ödenmesinin zorunlu tutulmasıyla
mümkün olduğunun ifade edilmesi ciddi anlamda çelişki oluşturmak-
tadır.
Hükmün iptaline karar verilen ikinci kararda da Anayasa’nın 125.
maddesine aykırılık görülmemesi dikkat çekicidir.
İkinci kararda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararla-
rının yol gösterici olduğu görülmektedir. Bu durumda, AİHM’ye yapı-
lan ve tazminat ödenmesi ile sonuçlanan başvuruların da etkisi olduğu
düşünülebilir.
Ayrıca Anayasa’nın 13. maddesinde 2001 yılında 4709 sayılı Ka-
nun ile yapılan değişiklik sonrasında, kamu yararının da içinde bu-
lunduğu temel hak ve hürriyetlere ilişkin genel sınırlama nedenleri-
nin kaldırılmasının, iki karar arasındaki tezadın esas sebebi olduğu
32
AYM’nin 28.03.2002 tarih ve E. 2001/5, K. 2002/42 sayılı Kararı (05.09.2002 tarih
ve 24867 sayılı RG yayımlanmıştır).