330 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Gökhan Yaşar DURAN
329
Muvazzaflık devrinin hitamından, askerlik çağının nihayetine
kadar olan kısım yedeklik devridir. (1111 SK.m.7/1) Askerlik hizmet
yükümlülüğü muvazzaflık dönemindeki mecburi hizmet süresinin
tamamlanması ile bitmekte ve emeklilik istifa vs. nedenlerle terhis
edilen asker şahıslar belli süreliğine artık askerlik çağının son dönemi
olan yedeklik döneminde “
ihtiyat (yedek) askeri şahıs
” statüsündedir.
“İhtiyat
askeri şahıslar askerî hizmetlerde bulundukları müddetçe bu kanun
(AsCK) hükümlerine tabidirler.
” (AsCK m.4) Yine Askeri Mahkemeler
Kuruluş ve Yargılama Usulü Kanunu (AsYUK) 10/B bendinde, “
Yedek
askerler (Askerî hizmette bulundukları sürece)”
AsYUK uygulanmasında
da asker kişi sayılacaktır.
Yedeklik döneminde bulunanlar gerektiğinde barış zamanı ya
da olağanüstü haller ile sıkıyönetim veya savaş, seferberlik vs.çeşitli
nedenlerle yeniden askeri hizmete çağrılabilirler.
25
AsCK 81/1’de “
as-
kerlik çağına girenlerden”
bahsedildiğinden ihtiyat (yedek) askeri şahıs-
ların, bu çağrıya icabet etmemeleri ya da icabet edip kıt’alarına katıl-
dıktan sonra muvazzaflık hizmetinden kurtulmak için hile yapmaları
kanaatimizce yine AsCK 81 kapsamında değerlendirilecektir.
Askeri Ceza Kanunu’nda birçok suçun düzenlenişinde barış döne-
mi ile birlikte “
seferberlik
”
26
ve
“savaş
” döneminde suç ile korunan hu-
kuki değerlerin daha fazla koruma altına alındığı (“
suça ilişkin cezaları
artırılmak ya da suçun oluşumu için gerekli olan süreler daha da azaltılmak
25
“
Talim ve manevra için çağrıldıkları halde 1111 sayılı Kanunun 47 nci maddesine göre
özürsüz gelmedikleri anlaşılanlar hakkında 1111 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi hü-
kümleri uygulanır ve ayrıca emsalleri kadar hizmete tabi tutulurlar
.(1076 sk. m.15)
;
“
Hazarda askeri hizmete çağrıldığı halde 1076 sayılı kanunun 15 inci maddesine tevfikan
Milli Müdafaa Vekâletince emredilen müddet içinde askerlik şubesine gelmiyen yedek su-
bay ve askeri memurlardan bu müddetin bitmesinden sonra on beş gün içinde elde edilen-
ler bir aydan altı aya kadar, on beş günden sonra üç ay içinde elde edilenler altı aydan bir
seneye kadar hapis ve üç aydan sonra elde edilenler beş seneye kadar ağır hapis cezasiyle”
cezalandırılacakları hüküm altına alınır. Bu müddetler içinde kendiliğinden gelenlerin
cezaları yarıya indirilir
.” (AsCK 64/1); Hangi maksatlarla İhtiyat (Yedek) askeri şa-
hısların çağrılacağı ve bu konudaki diğer açıklamalar için: Yedek astsubaylar için
926 Sayılı Kanunun 107’inci, yedek erbaş ve erlerle ilgili olarak 1111 Sayılı Asker-
lik Kanunun 56, 57 ve müteakip maddelerine bakınız.
26
AsCK 8’inci maddesinde “
Seferberlik ve tarifi” şöyle düzenlenmiştir: “1 - Sefer tabiri
harb halini ihtiva eden seferberliktir.2 - Seferberlik, ordunun veya bazı kısımlarının seferber
olmasını âmir olan emirde yazılı ve muayyen tarihten başlayarak ilgasını mübeyyin neşro-
lunan emirde yazılan tarihte biten haldir.3 - Hazarda Türkiye Cumhuriyeti hudut ve kara
suları dışında yalnız dahi seyrü hareket eden her harb tayyare ve harb gemisi üssülhareke-
lerinden birine varıncaya kadar bu kanunun tatbikatında seferber sayılır
.” (
AsCK m.8)