340 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Gökhan Yaşar DURAN
339
c. Aldatmaya Elverişli Her Türlü Hileli Vasıta Kullanmak
AsCK 81’in sahtecilik dışında her türlü hileli vasıta ile de işlenebi-
leceğinden bahsedilmişti. AsCK 81 gibi TCK’da da “
hile”
ile işlenebilen
bir çok suç yer almaktadır.
64
Ancak gerek AsCK’da gerekse TCK’da
hilenin neden ibaret olduğunu gösteren bir tanım mevcut değildir.
Doktrinde dolandırıcılık suçunun unsurlarından olan hile ve sanianın
tarifi ve niteliği şöyle açıklanmıştır: “
Olaylara ilişkin yalan açıklamaların
ve sarfedilen sözlerin doğruluğunu kuvvetlendirecek ve böylece muhatabın
inceleme eğilimini etkisiz bıraktıracak bir takım dış hareketler ekleyerek veya
böylece var olan halden ve şartlardan yararlanarak hile ve sania teşkil eden
bu hareketler bulunmasaydı, almayacağı bir kararı bir kimseye verdirtmek
suretiyle onu aldatmak, bu suretle başkasının zihin, fikir ve eylemlerinde bir
hata meydana getirmektir
.”
65
“
Hile bir kimseyi kandıracak nitelikte olmalıdır.
Bu durumu hilenin yöneldiği kişinin sübjektif durumu ve aldanma yeteneği
bakımından mütalaa etmek gerekir. Böylece hileyi her olayda ayrıca gözönüne
alarak bunların aldatıcı nitelikte bulunup bulunmadığının tespiti hakime dü-
şen bir görev olmaktadır
.”
66
Kanaatimizce bu açıklamalar AsCK 81’deki
suçun unsuru olan hile için de geçerlidir.
AsCK’da tek tek sayılan eylemlerden “
başkasının hüviyet cüzdanını
veya askeri vesikasını kullanmak
” eylemi hileli vasıtalardan biri olarak
sayılmıştır. Askeri Yargıtay kararlarında;
“Ayak parmaklarından dördü
kesik bir şahsı kendi yerine heyet muayenesine sokan”,
67
“ Hepatit B Virüsü
taşıdığını öğrendiği, (şahsa kendi adına) kan verdirterek… 6 ay hava değişimi
26.12.2001 tarihli sahte sağlık kurulu raporuyla yakalandığı (olayda)… sanığın İ.P. olan
asıl kimliğiyle firari asker olarak aranmaya devam edilmekte olması ve bu kimliğiyle as-
kerlikten kurtulmasına yönelik bir hilenin söz konusu olmaması nedenleriyle, Ş.P. ismiyle
sahte olarak kendisini ikinci defa nüfusa kaydettirmiş ve bu kişi adına askerliğe elverişli
olmadığına ilişkin sahte rapor almış olmasının askerlikten kısmen de olsa kurtulmasına el-
verişli hileler olmadığı, dolayısıyla bu eylemlerinin askerlikten kurtulmak için hile yapmak
suçunu değil, 765 sayılı TCK’nın 342 ve 350 veya 5237 sayılı TCK’nın 204 ve devamın-
daki hükümler kapsamında belgede sahtecilik suçlarını oluşturabileceği kabul edilmiştir”
As.Yar.DK., 21.06.2012, 2012/91-87 EK (TSK Net)
64
Örneğin “Dolandırıcılık” suçunun düzenlendiği 5237 sayılı TCK 157/1’inci maddesinde;
“Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine
veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne ka-
dar adlî para cezası verilir” sadece bunlardan biridir. Diğer düzenlemeler için bkz.
“
Hileli
iflâs (TCK
161), Fuhuş (TCK 227/4), Hileli evlenme (TCK 230); İhaleye fesat karıştırma
(TCK 235/2 a); Zimmet (247/2) vd.)
65
Sulhi Dönmezer, Kişilere ve Mala Karşı Cürümler, 13.Bası, İstanbul 1990, s.414.
66
Dönmezer, s.425.
67
As.Yrg.Drl.Krl., 27.12.1990, E.183, K.159