486 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
485
III. İLGİLİ ULUSLAR ARASI BELGELER
A. Avrupa Konseyi Belgeleri
1) Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi
51. Parlamenterler Meclisi 1967’de alınan 337 sayılı kararından bu
yana vicdani retten hak olarak bahsetmektedir. Sözü edilen karar-
da şu temel ilkeler yer almaktadır:
“1. Askerlik hizmeti yapmakla yükümlü ancak vicdani ya da dini, etik, ahlaki,
insani, felsefi ya da benzer gerekçelere dayanan güçlü kanaatleri nedeniyle
silahlı hizmet vermeyi reddeden kişiler bu hizmeti yapmaktan muaf tutulma
hakkına sahip olmalıdır.
2. Bu hak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 9. maddesi ile güven-
ce altına alınan, bir demokratik hukuk devletinde bireyin temel hakla-
rının mantıksal çıkarımı olarak kabul edilmelidir.”
52. Bu kararın esasına bakarak, Parlamenterler Meclisi 478 (1967) sayılı
kararında, Bakanlar Komitesi’ne üye ülkelerin ulusal mevzuatları-
nı söz konusu temel ilkelere mümkün olduğunca uydurmaları için
çağrı yaptı. Ardından 816 (1977) ve 1518 (2001) sayılı kararlarında
bu yaklaşımını tekrarlamış ve geliştirmiştir. 1518 (2001) sayılı ka-
rarda, Sözleşme’de tanınan vicdani ret hakkını “düşünce, vicdan
ve din özgürlüğü hakkının temel bir bileşimi” olarak ilan etmiştir.
Parlamenterler Meclisi bu kararında üye ülkelerin sadece beşinin bu
hakkı tanımadığını belirtmiş ve Bakanlar Komitesi’nden bu ülkeleri,
vicdani reddi bir hak olarak tanımak üzere davet etmesini istemiştir.
53.2006’da Parlamenterler Meclisi, silahlı kuvvetler mensuplarının
insan haklarına ilişkin 1742 (2006) sayılı kararı kabul etti. Parla-
menterler Meclisi bu kararında, üye ülkelerden vicdani retçi olarak
tanınma hakkını ve askerler için de vicdani retçi statüsünü talep
etme hakkını mevzuatlarına bir an önce almalarını istedi.
2) Bakanlar Komitesi
54. 1987 yılında, Bakanlar Komitesi R(87)8 sayılı kararı kabul etti. Bu
kararında üye ülkelere vicdani reddi hak olarak tanımalarını tavsi-
ye etti ve mevzuatları ile ulusal içtihatlarını hala aşağıda belirtilen
temel ilkeye uygun hale getirmemiş olan hükümetlere çağrıda bu-
lundu. Bu temel ilke şöyledir: