116 / 473
VATANDAŞ TARAFINDAN YURT DIŞINDA
İŞLENEN SUÇLARIN YURT İÇİNDE
SORUŞTURULMASI VE KOVUŞTURULMASI
DOMESTIC INVESTIGATION AND PROSECUTION OF CRIMES
COMMITTED ABROAD BY NATIONALS
Cengiz Topel ÇİFTCİOĞLU*
Özet:
Devletler, Ceza Kanunlarının yer bakımından uygulama
alanını serbestçe belirlerler. Ancak devletler yine iç hukuk kuralları
gereğince buna bazı sınırlamalar getirebilirler. Burada önemli olan
nokta, ülke içinde veya ülke dışında işlenmiş bir fiil için vatandaş
veya yabancının ülke mahkemesinde yargılanıp yargılanamayacağı,
yargılanacaksa da hangi hukuka göre yargılanacağı sorunudur. Ulus-
lararası Ceza Hukuku, öncelikle yabancılık unsuru taşıyan belirli bir
suçun, hangi devletin yargılama yetkisine girdiği sorusunun yanıtını
bulmaya çalışır. Türk Ceza Kanunu’nda, vatandaş tarafından yurt dı-
şında işlenen suçların yurt içinde soruşturulması ve kovuşturulma-
sına bazı koşulların gerçekleşmesi halinde izin verilmesinin nedeni,
suç sebebi ile vatandaşın geri verilmesinin Anayasada kabul edilme-
mesidir. Faile göre şahsilik ilkesinin uygulanması suretiyle, devlet bir
başka ülkede suç işleyen vatandaşını geri vermediği gibi vatandaşı-
nın cezasız kalmasını da önlemiş olur. Bu yolla da, suçlunun cezasız
kalmamasını ve birden fazla cezaya çarptırılmamasını amaç edinen
modern ceza hukukuna hizmet edilmiş olur.
Bu çalışmada esas itibarıyla, vatandaş tarafından yurt dışında
işlenen suçların yurt içinde soruşturulması ve kovuşturulması konu-
su ele alınmıştır. Ancak konunun Uluslararası Ceza Hukuku’nda, Ceza
Kanunlarının yer bakımından uygulanması sistemi içerisindeki öne-
minin ortaya konulabilmesi amacıyla mülkilik (ülkesellik) ilkesi, mağ-
dura göre şahsilik ilkesi, adalet veya evrensellik ilkesi ve gerçeklik ve
korunma ilkesi konuları da ana hatlarıyla izah edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Vatandaş, Ülke, Mülkilik İlkesi, Faile Göre
Şahsilik ilkesi, Evrensellik İlkesi, Gerçeklik ve Korunma İlkesi.
Abstract:
States freely determine the territorial scope of app-
lication of criminal laws. However, states may impose certain limi-
tations according to their domestic law. The important issue here
1
*
Gaziosmanpaşa (İstanbul) Cumhuriyet Savcısı