118 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Cengiz Topel ÇİFTCİOĞLU
117
nusunda çok hassas olan Anglo-Sakson ülkelerinde bile suçlunun ce-
zasız kalmaması için yurt dışında işlenen bazı suçları kovuşturma yo-
luna gidilmektedir.
2
Görüldüğü üzere devletler, ceza kanunlarının yer
bakımından uygulanma alanını serbestçe belirleyebilmektedir. Ancak
devletler iç mevzuatları gereği buna bazı sınırlamalar getirmektedir-
ler.
3
Burada söz konusu olan ülke içinde veya ülke dışında işlenmiş bir
fiil için vatandaş veya yabancının ülke mahkemesinde yargılanıp yar-
gılanamayacağı, yargılanacaksa da hangi hukuka göre yargılanacağı
sorunudur. Bu noktada uluslararası ceza hukuku, öncelikle yabancı-
lık unsuru taşıyan belirli bir olayın hangi devletin yargılama yetkisine
girdiği sorusunun yanıtını bulmaya çalışır. Zira devletin, failin davra-
nışını cezanlandırma yetkisi yoksa bu kişiye karşı ceza muhakemesi
yürütmesi de olanaklı değildir. Bu açıdan bir yargılama engelinden
söz etmek gerekir.
4
Bu nedenle de Türk Ceza Hukuku’nun olaya uygu-
lanmaması durumunda beraat değil, düşme kararı verilir.
5
Vatandaş tarafından yurt dışında işlenen suçların yurt içinde so-
ruşturulması ve kovuşturulmasına bazı şartların gerçekleşmesi halin-
de Türk Ceza Kanunu’nda cevaz verilmesinin nedeni, suç sebebi ile
vatandaşın geri verilmesinin Anayasada kabul edilmemesidir. Bu il-
kenin uygulandığı hallerde devlet bir başka ülkede suç işleyen vatan-
daşını geri vermediği gibi vatandaşının cezasız kalmasını da önlemiş
olur. Öte yandan suçun işlendiği ülkedeki yargı ve hukuk sistemine
itibar etmeyen devlet, kendi vatandaşının suçun işlendiği yerde yargı-
lanmasını önlemek için de bu yola gitmektedir. Ayrıca devletler, hu-
kuk düzenlerini korumak amacıyla ülkeleri dışında işlenen suçlarda
yargı yetkisini kullanmaktadır.
Bu çalışmamızda esasen TCK m.11’de düzenlenen vatandaş tara-
fından yurt dışında işlenen suçların hangi koşullarda Türkiye’de ko-
2
Tezcan, Durmuş:Yurt Dışında İşlenen Suçlar Türk Hukuku Bakımından Yabancı
Ceza Kanununun Değeri Sorunu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Dergisi, Cilt 39, Sayı 1-4, 1984, s.1; Toroslu Nevzat: Ceza Hukuku, 1. Baskı, Es-
kişehir 2011, s. 12 vd; Koca Mahmut- Üzülmez İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel
Hükümler, 5. Baskı, Ankara, 2012. s. 635 vd.
3
Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2009, s.138; Hafızoğul-
ları, s.38 vd; Öztürk-Erdem, s.74.
4
Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ruhan Erdem-Önok Murat : Uluslararası Ceza
Hukuku, Ankara 2009, s. 77.
5
Öztürk-Erdem, s.72.