119 / 473
Vatandaş Tarafından Yurt Dışında İşlenen Suçların Yurt İçinde Soruşturulması ...
118
vuşturulabileceğini inceleyeceğiz. Ancak konunun uluslararası ceza
hukuku düzleminde ceza kanunlarının yer bakımından uygulanma
alanının belirlenmesi açısından bütünlük içinde sistematik bir şekilde
anlaşılabilmesini temin maksadıyla, ceza kanunlarının yer bakımından
uygulanmasına dair ilkeler bu konudaki iç hukuk ve uluslararası ceza
hukukundaki hükümleri mümkün olduğunca da çalışmanın özünden
ayrılmadan, karşılaştırmalı hukuktaki durumu da ortaya koyarak in-
celemeye çalışacağız.
Ceza kanunlarının yer bakımından uygulama alanı ile ilgili olarak
Türk Ceza Kanunu’nda öngörülen düzenleme TCK 8 vd. maddelerin-
de ele alınmıştır. Buna göre m.8-9’da mülkilik ilkesi, m.10-11’de faile
göre şahsilik ilkesi, m.12/1-2’de mağdura göre şahsilik ilkesi, m.13’de
gerçeklik veya korunma ilkesi, m.12/3’de evrensellik ilkesi düzenlen-
miştir.
I. MÜLKİLİK (ÜLKESELLİK) İLKESİ
TCK m.8 ile Ceza Kanunları’nın yer bakımından uygulanması ko-
nusunda kural olarak, suçun işlendiği yer göz önünde tutulmuştur.
Mülkilik (ülkesellik) ilkesi fiili işleyen veya suçtan zarar gören kişinin
vatandaşlığına bakılmaksızın fiilin, işlendiği ülkede o ülke adli ma-
kamlarınca ve o ülke kanunlarına göre yargılanabilmesini ifade eder.
Bu, ilkenin pozitif yönüdür. Söz konusu ilke negatif yönde ise, yurt
dışında işlenmiş olan suçlara o devlet kanununun uygulanmamasını
ifade eder. Ilke pozitif yönüyle mutlak bir anlam ifade ederken, negatif
yönüyle mutlak bir anlam taşımamaktadır. Yani, devletin cezalandır-
ma yetkisini, sadece ülkesi üzerinde işlenen fiillerle sınırlandırılması
değişik bağlantı noktalarına dayanarak yabancı ülkede işlenen fiiller-
den dolayı da yargı yetkisini kullanmasına engel teşkil etmez.
6
Mülki-
lik ilkesine mutlak bir anlam verildiğinde devletin yabancı ülkelerde
işlenen bir suçtan dolayı yargı yetkisi kullanmaması gerekir ki bu du-
rum söz konusu ilkenin yetersizliğini ortaya koymaktadır. Bu duru-
mu bertaraf edebilmek için, devletin cezalandırma yetkisini yalnızca
ülkesi üzerinde işlenen fiillerle sınırlandırmaması, değişik bağlantı
noktalarına dayanarak yabancı ülkelerde işlenen fiillerden dolayı da
6
Öztürk-Erdem, s.73; Demirbaş, s. 161; Ercan, s. 65.