202 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
201
hak niteliğindeki mülkiyet hükümlerine mi dayanacaktır? Tüm bu
hususlar, hukuk tekniğini ilgilendiren konular olup, tarafların bunu
bilmesi beklenemez. İşte bu aşamada hayat olayını doğru ve eksik-
siz getirmek taraflara, en uygun ve en lehe hukuki sebebi uygulamak
ise hâkimin ödevidir
331
. Bu sebeple BK 60. maddesindeki hâkim, za-
rar gören aksini istemedikçe
332
ya da kanunda aksi öngörülmedikçe
zarar görene en iyi giderimi sağlayan hukuki sebebe göre karar ve-
rir hükmü; zarar gören davacının talebini haklı kılan, onun sübjektif
hakkını en mükemmel şekilde himaye eden, hukuki yönden donatan
hukuki sebep uygulanmalı şeklinde anlaşılmalıdır. Keza, kanundaki
en iyi giderimden kasıt, kanaatimizce, salt talebi himaye eden zararın
miktarı anlamında değil, tüm hukuki amiller, yani zamanaşımı
333
, hak
düşürücü süre, faiz ve kanun yolları noktasında anlaşılması gerekir.
Zarar görenin aksini istemedikçe ifadesinden ise, tarafın dilekçe de
açıkça, maddi vakıa ile bütünleşen hukuki sebebin uygulanmasını is-
temediği durumlara hasretmiştir. Zira hâkim tarafların hukuki sebebi
ile bağlı olmadığı gibi, taraflar belirli bir hukuki sebebin uygulanma-
sında hâkimi sınırlayamazlar. Hâkim görevinden ötürü, somut olaya
uygun düşen hukuki sebebi uygulayacaktır. Kanun koyucunun bu-
radaki amacı, tarafın açıkça dayanmak istemediği ve hukuki sebep-
le bütünleşen vakıalarda, hâkimin somut olaya söz konusu hukuki
sebebi uygulayamayacak olmasıdır. Örneğin, haksız fiil teşkil eden
trafik kazasında; taraf, açıkça haksız fiile değil, zararını araç işlete-
nin tehlike sorumluluğu çerçevesinde Karayolları Trafik Kanundaki
kusursuz sorumluluk hukuki sebebine göre karar verilmesini talep
etmesi ihtimalinde, hâkim Borçlar Kanunu 60. maddesindeki hüküm
gereğince, ihtilafı, haksız fiil hukuki sebebine göre değil, talebe uygun
olarak Karayolları Trafik Kanunu’nun işletenin kusursuz sorumlulu-
ğuna ilişkin hükümlerine göre çözüm yoluna gidecektir.
331
Yılmaz, Şerh, s.371. “Hakların yarışmasının söz konusu olduğu durumlarda, ha-
kim olaya tarafın el lehine olan kanun hükmünü uygulamak durumundadır.”
332
Postacığlu, s.510. “Hukuki sebep, tarafların açıkça serdettikleri hukuki sebep ol-
duğu kadar, tarafların serd ettikleri olaylardan açıkça anlaşılan yani tarafların hiç
olmazsa zımnen kastettikleri hususunda tereddüt duyulamayacak sebepler haki-
min nazarı itibara alacağı sebepleri teşkil eder.”
333
Yılmaz, Islah, s.154. “Davacının hangi hükme dayandığının kesin olarak ve açıkça
göstermemiş olduğu hallerde davacının zamanaşımı bakımından kendi lehine so-
nuç verecek yasa hükmüne dayanmak isteyeceği haklı olarak varsayılmalıdır.”