199 / 473
Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme
198
diğer ifadeyle, kanunda geçen, karara tesir eden hileli bir davranış
319
,
ibaresini geniş anlamak, bu bağlamda, lehine karar verilen tarafından
dürüstlük kuralına aykırı olarak, vakıaların gizlenmesi, yanlış beyan-
larda bulunmak, yahut gerçeği söyleme yükümlülüğüne aykırı olarak
aldatıcı ve yanıltıcı beyan ve deliller ikame etmek de hilenin içinde de-
ğerlendirilip, yargılamanın yenilenmesine konu olabilecektir
320
. Hukuk
Muhakemeleri Kanunu 376. maddesi, bu hakkı davanın tarafı olmayan
üçüncü kişilere de tanırken, 374. maddenin (h) fıkrası bunun hile sebe-
biyle dava aleyhine sonuçlanan tarafa bahşetmiştir. Uygulamada, salt
eşinin babasından kalan emekli maaşını alabilmek için gerçeğe aykırı
iddia ve savunma ile temin edilen anlaşmalı boşanma ilamının, SGK;
alacaklısından mal kaçırmak için haksız ve sözde borçlanma ya da eş-
ler arasındaki mal rejimi tasfiyesinde, muvazaalı anlaşma protokolüne
binaen, mal varlığını diğer eş adına tescil eden ilamların, alacaklılar ta-
rafından üçüncü kişi sıfatıyla yargılamanın yenilenmesi yoluna başvu-
rularak iptali mümkün olabilmelidir
321
.
luyla kaldırılması istenen kesinleşmiş mahkeme kararlarında, yargılamanın yeni-
lenmesini isteyen A.Ç’nın taraf olmadığı, A.Ç. tarafından satım vaadi sözleşmesi
ile taşınmazların kendisine satıldığı iddia edilerek yargılamanın yenilenmesinin
istendiği, kesinleşmiş mahkeme kararının taraflarından kaynaklanan bir hilenin
bulunduğu, yargılamanın yenilenmesini isteyen A.Ç. tarafından ileri sürülmediği
gibi, dosyada böyle bir hileye delalet edecek delile de rastlanmadığı, bu nedenle,
A.Ç.’nın yargılamanın yenilenmesini isteyebilmesi için gerekli şartların oluşmadı-
ğı, yargılamanın yenilenmesini isteyemeyeceği gözetilerek istemin reddine karar
verilmesinde isabetsizlik bulunmadığına göre” (20.HD 07.06.2012, 2011/11268,
2012/8711).
319
Arslan, Yargılamanın Yenilenmesi, s.106.
320
Arslan, Dürüstlük Kuralı, s.125.
321
“Davalı alacaklının takip konusu alacağı boşanma davasında protokolde bağla-
nan tazminata dayanmaktadır. Dayalı ilama bağlanmış alacağın muvazaalı oldu-
ğunu ileri sürerek sıra cetveline itiraz etmiştir. Bir hükmün iptalini taraf olmayan
üçüncü kişi HUMK’nun 446. maddesine göre alacaklı ve borçlunun anlaşarak hile
ile aleyhe hüküm verilmesini sağladıklarını ileri sürerek iadei muhakeme yoluy-
la isteyebilir. Hükümden zarar gören üçüncü kişi kendisinden ayrılması gereken
payın azaltılması amacı ile dava açılıp karar alındığını iade-i muhakeme davası
konu yapılabilir hükmün taraf olmayan alacaklının hüküm lehine olan alacaklıya
karşı açacağı sıra cetveline itiraz davası HUMK’nun 446. maddesinde düzenlenen
iade-i muhakeme davası yerine geçer. (Belgesay M. Raşit, İcra ve İflas Hukuku
C1, 1945, s.437; Kuru,Baki Hukuk Muhakemeleri Usulü CIV, 1991,s.3636). Mahke-
mece bu yön ve haciz sırasında boşanmış eşlerin aynı yerde bulunmaları hususu
da gözetilerek bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçelerle davanın reddinde
isabet görülmemiştir.” (19.HD. 11.10.2003, 6106/12507).