198 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
197
kanuni hakikat vasfı salt hüküm fıkrasına yöneliktir. Buna karşın, ge-
rekçe bu hakikatten tamamen vareste tutulmuş değildir
311
. Gerçeği söy-
leme yükümlülüğüne aykırı hareket edilerek, mahkemeye getirilen va-
kıalar, yargılama sonunda verilen karar şekli ve maddi anlamda kesin
hüküm teşkil ettiğinden, mahkemenin hükmü gerçeğe aykırı, bilinçli
yalan ya da eksik vakıalara dayandığında, bu gerekçeler, hükmün bir
parçası haline gelebilecektir
312
. Böylesi bir durum, daha çok üçüncü bir
kişiye zarar vermek, ya da kendisine haksız bir menfaat sağlamak için
başvurulan bir usul hilesidir. Gerçeği söyleme yükümlülüğüne aykırı
davranarak, vakıalar gizlenmiş, yanlış beyan, vakıa ve delil uydurma
yahut usul hilesi
313
marifetiyle taraflar kendi lehine hüküm verilmesi-
ni sağlamış ve maddi anlamda kesinleşerek hükmün mütemmim cüzü
haline gelmiş dava sebebi söz konusu vakıalar
314
, yani hükmün dayan-
dırıldığı gerekçeler hakikate dayanmadığından, bundan zarar gören
üçüncü kişiler, yargılamanın yenilenmesi yoluyla (HMK m. 376) kesin
hükmün iptalini talep edebilecektir
315
. Keza bu durum Hukuk Muha-
kemeleri Kanunu’nun 374. maddesinin (h) fıkrasındaki; “lehine karar
verilen tarafın, karara tesir eden hileli bir davranışta bulunmuş olması”
hali için de geçerlidir
316
. Bu ihtimalde de davanın diğer tarafı, yargılan-
manın yenilenmesine başvurabilecektir
317
. Zira bu fıkra ile 376. mad-
dedeki yargılamanın yenilenmesi için ön görülen şart ortaktır
318
. Bir
311
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s.209.
312
Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s.209. “Gerçeği söyleme yükümlülüğü,
ihlal edilerek asıl davada ileri sürülen hususlar, o davada mahkemenin vereceği,
karar için gerekçe oluşturmuş ve mahkeme hükmünü bu hususlara dayalı olarak
vermiş ve böylece gerçeğe aykırı olarak ileri sürülen hususlar hükmün bir parçası
haline gelmiş olabilir.”
313
Alangoya, İlkeler, s.123.
314
Arslan, Dürüstlük Kuralı, s.126.
315
Arslan, Dürüstlük Kuralı, s.115.
316
Arslan, Yargılamanın Yenilemesi, s.104.
317
Alangoya, İlkeler, s.123; Arslan, Yargılamanın Yenilenmesi, s.104; Arslan,
Dürüstlük Kuralı, s.125; Tercan, Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü, s.206.
318
“6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 376. maddesinde davanın tarafla-
rından birisinin alacaklıları veya aleyhine hüküm verilen tarafın yerine geçenlerin,
borçluları veya yerine geçmiş oldukları kimselerin aralarında anlaşarak, kendile-
rine karşı hile yapmaları nedeniyle hükmün iptalini isteyebilirler, şeklinde benzer
bir düzenlemeye yer verilmiştir. Kısaca kesinleşen mahkeme kararı aleyhine olan
tarafın dışındaki, davanın taraflarından birisinin alacaklılara veya aleyhine hü-
küm verilenlerin yerine geçen külli ve cüzi haleflerin yargılamanın yenilenmesini
isteyebilmeleri, yerlerine ektikleri kişilerin aralarında anlaşarak kendilerine karşı
hile yapmaları şartına bağlanmıştır. Mahkemece, yargılamanın yenilenmesi yo-