273 / 473
Adalet Mülkün Temeli Midir?
272
desinin anayasada ayrıca ve açıkça yer alması anlamsızlaşmaktadır.
Çünkü böyle bir inanışa sahip olmak, temel hak ve özgürlüklerin sı-
nırlandırılmasında hiçbir sınır tanımamakla aynı anlama gelmektedir.
Temel hak ve özgürlük sınırlamasında kime göre adalet kavramından
yararlanılacaktır. Eğer cevabımız “hakime göre” ise, bu durumda da
hakime temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasında yasa koyucu-
nun sahip olduğu bu yetkiyi tanımış oluruz ki; bu da kuvvetler ayrı-
lığı ilkesi ile çelişmektedir. Fakat eğer denildiği gibi, tüm kavramların
ve hatta hukukun da üstünde bir adalet kavramı mevcut ise hukuk
adalete uygun olmak zorundadır, çünkü meşruiyetini ondan alacaktır.
O halde adalet, sınırsız ve asli bir kavram olacaktır. Fakat bu şekilde
düşünmek bile bizi mutlak adaletin olmadığı düşüncesine ulaştırmak
için yeterlidir. Çünkü eğer hukuk ve hukuk normları meşruiyetini
adaletten alacaksa, adil olduğuna inanılan bir hukuk normu niçin de-
ğiştirilir veya yerine yenisi yapılır? Cevap şudur ki; zamanın etkisine
kapılmayan, eskimeyen, değişmeyen hiçbir kural ve kurum yoktur.
Adil olduğuna inanılan değerler de zamanla değişmeye mahkumdur
ve Rousseau’nun ifadesiyle, genel irade de yanılmaz değildir.
ADALET KAVRAMININ
ULUSLARARASI METİNLERDE DÜZENLENİŞİ
Adalet kavramına bazı uluslararası metinlerde de yer verilmiştir.
Örneğin İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin önsözünde
35
, 23. mad-
desinde
36
; İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına
İlişkin Sözleşmenin başlangıç kısmında
37
, 6. maddesinde adil yargılan-
35
İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin ve bunların eşit ve devir
kabul etmez haklarının tanınması hususunun, hürriyetin, adaletin ve dünya barı-
şının temeli olmasına…
36
Her şahsın çalışmaya, işini serbestçe seçmeye, adil ve elverişli çalışma şartlarına
ve işsizlikten korunmaya hakkı vardır (md.23/1)
Çalışan her kimsenin….adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır (md.23/3)
37
Dünyada barış ve adaletin başlıca temeli olan ve sürdürülmesi her şeyden önce,
bir yandan gerçekten demokratik bir siyasal rejim, öte yandan, insan haklarına
birlikte saygı ve bu konuda ortak bir anlayışa dayanan bu temel özgürlüklere bağ-
lılıklarını yineleyerek…