177 / 505
Çevre Örgütlerinin Çevresel Yönetime Katılma Sürecinde Dayandığı Haklar
176
paylaşılması, dışa vurulması, yani ifade edilebilir olması ve bu doğ-
rultuda bir kamuoyu oluşturularak gidişatın değiştirilebilir olması ge-
rekmektedir. Başta çevreci örgütler olmak üzere, tüm bireysel örgüt-
lenmelerin oluşumlarındaki ve etkinliklerindeki en öncelikli hak, ifade
özgürlüğüdür. Çünkü fikirlerini özgürce paylaşabilen insanlar, ortak
bir nokta bulabilir ve birlikte bir mücadeleye başlayabilmektedirler.
İfade özgürlüğü bir taraftan bu şekilde örgütlülüğü başlatırken, diğer
taraftan, bu ortak mücadelenin toplumun diğer kesimlerine duyurul-
masını sağlamaktadır. Böylece çevreci örgütlenmeler güç kazanırken,
toplumun çevresel sorunlara karşı duyarlılığı da artmaktadır. İfade
özgürlüğü, sadece çevresel sorunların dillendirilmesinde değil, diğer
haklar bakımından da etkili bir role sahiptir.
İlerleyen başlıkta göreceğimiz çevre hakkı ile çevre hukuku kap-
samında oluşan usule ilişkin haklar, etkinliklerini ve varlıklarının de-
vamının güvencesi ifade özgürlüğüdür. İfade özgürlüğü, bir yandan
bizzat çevresel hakların etkinliğini sağlarken, diğer yandan çevresel
değerlerin korunması mücadelesinin yapılabilmesini de sağlamakta-
dır.
5
Bunun en etkili örneğini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin
ifade özgürlüğü kapsamında çevreci söylemlere ilişkin verdiği karar-
larda görmekteyiz.
6
Çünkü çevre, herkesin ortak değerlerini barındı-
ran, hakların varlığını ve devamlılığını sağlayacak olan üstün bir genel
menfaattir ve Mahkeme bu genel menfaatin yayın, reklam, konuşma
gibi araçlarla duyurulmasını ifade özgürlüğü kapsamında güçlü bir
şekilde korumaktadır.
7
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) çevreci örgütleri
ifade özgürlüğü kapsamında koruduğu birkaç karara değinmek gere-
kirse, hayvanların korunması amacıyla İsviçre’de kurulan bir dernek,
hayvanların kesilmeden önce kötü koşullarda yaşayıp beslendikleri-
ni ve onlara kötü muamele yapıldığını anlatan bir spot hazırlamıştır.
Hem hayvanların korunması çağrısı yapan hem de insanlarda et tüke-
5
Jean-Pierre Marguénaud, “Les Droits Fondamentaux Liés À L’Environnement”
in
L’Efficacité Du Droit De L’Environnement, sous la direction de Olivera Boskovic,
Dalloz
, Paris, 2010, s.85 vd.
6
Erkan Duymaz, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Çevrenin Korunmasına
Katkısı”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ekim 2012, sayı
47, s.127 vd.
7
Erkan Duymaz, s.137.