TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Ali İbrahim AKKUTAY

315

uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması için tahkim yoluna başvurula-

bileceği ifade edilmektedir.

Bu noktada uyuşmazlığa taraf devletin tahkim süreci sonunda ve-

rilen karara uygun davranmaması neticesinde diplomatik koruma yo-

luna başvurulabilmesi için bir zararın da bulunması gerekmektedir.

İşte tahkim yoluna var olan bir zarardan dolayı başvurulmaması du-

rumunda ne şekilde hareket edileceği de önem arz etmektedir.

Bu konudaki ana kural, zarar olmadan diplomatik koruma yolu iş-

letilemeyeceğidir. Bu sebeple tahkim kararına uyulmamasından anla-

şılması gereken ya devletin bir zarara ilişkin olarak kişi lehine verilen

tahkim kararına uymaması ya da verilen tahkim kararına uyulmaması

neticesinde kişinin zarara uğramasıdır. Ancak 27. maddeden anlaşıl-

ması gereken birinci durumdur. Yani kişinin uğradığı zarardan dolayı

tahkim yoluna başvurulması ve kişi lehine çıkan karara yabancı devle-

tin uygun davranmamasıdır.

İkinci durumun bu süreç içerisinde değerlendirilememesinin ne-

deni ise burada başvurulan diplomatik koruma yolunun tamamen

yeni bir süreç olmasıdır. Dolayısıyla devlet sonradan meydana gelen

bu zarara ilişkin olarak diplomatik koruma yolunu işletmek istediğin-

de, bu yola başvurmanın koşullarının yeniden değerlendirilmesi ge-

rekir. Yabancı devletin bu karara uymaması uluslararası hukuku ihlal

etmekte ve bu davranış neticesinde yatırımcı zarara uğramaktadır.

Diplomatik koruma yoluna başvurmak için eksik olan tek şart ise iç

hukuk yollarının tüketilmesi olmaktadır. İşte bu aşamada kişinin ya-

bancı devletin iç hukuk yollarını tüketmesinin gerekip gerekmediği ya

da iç hukuk yollarının tüketilmesini gerektirmeyen bir durumun mu

mevcut olduğunun değerlendirilmesi gerekir.

f. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi Kuralı

Diplomatik koruma yoluna başvurmanın koşullarından birisi de

iç hukuk yollarının tüketilmesidir. Bu kuralla, bir iddianın uluslararası

Journal of International Law and Business

, Vol. 29(1), 2009, s. 201 – 210.

Tahkim sürecinde zararın belirlenmesine ilişkin olarak bkz. Lawrence W. New-

man, “The Problem of Damages with Damages in International Arbitration”, in

Contemporary Issuesin International Arbitration (The Fordham Papers)

, Arthur W. Ro-

vine (Ed.), Leiden/Boston, Martinus Nijhoff Publishers, 2010, s. 188 – 193.