317 / 505
Uluslararası Yatırımdan Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümünde ICSID Sözleşmesinin ...
316
boyuta taşınmasından önce zarar verdiği iddia edilen devletin idari ve
yargısal yolları çerçevesinde çözüm bulunmaya çalışılmaktadır. Eğer
bu çerçevede çözüm bulunamazsa yahut iç hukuk yollarına başvurul-
masının gerekli olmadığı durumlar söz konusu olmuşsa zarar gören
kişinin vatandaşlığında olduğu devlet dilerse diplomatik koruma yo-
lunu işletme hakkını kullanabilir.
ICSID Sözleşmesi’ne taraf olan devletler, aksini belirtmedikçe, iç
hukuk yolları tüketilmeksizin uyuşmazlığın ICSID tahkimiyle sonuç-
landırılabileceğini kabul etmektedirler.
43
Bununla beraber, tahkim ka-
rarına uyulmaması sebebiyle diplomatik koruma yolunun işletilmesi
aşamasına gelindiğinde iç hukuk yollarının tüketilmesinin gerekip ge-
rekmediği ortaya konması gereken hususlardan birisidir. Zira tahkim
sonunda verilen karar
“res judicata”
dır.
44
Eğer zarara ve vatandaşlık bağına ilişkin olarak yukarıda bahse-
dilen koşullar yerine gelmişse, kişinin vatandaşlığında olduğu devlet,
zarar veren devletin iç hukuk yollarının tüketilmesine gerek olmak-
sızın diplomatik koruma yolunu işletebilecektir.
45
Bununla birlikte
tahkim kararına uymamanın ayrı bir zarar olarak nitelendirilebilmesi
durumunda iç hukuk yollarının tüketilmesi konusu tartışmaya açıktır.
Zira bu durumda ICSID Sözleşmesi’nin 27. maddesinin öngördüğü şe-
kilde ertelenen bir süreç yoktur. Bu noktada yeni bir zararla ilgili, yeni
bir süreç başlayacaktır. Ancak bu husus ICSID Sözleşmesi’ne taraf bir
devletin, bu Sözleşme’ye taraf olarak tahkim kararının nihai karar ola-
cağını kabul ettiği ve bunu yerine getirme yükümlülüğü altında oldu-
ğu gerçeği çerçevesinde rahatlıkla çözüme kavuşturulur. Bu durumda
tahkim kararına uymayan devlet, kararın gereklerini yerine getirmeye-
ceğini açıkça ortaya koymuş olur ve iç hukuk yollarının tüketilmesini
gerektirmeyen bir koşul ortaya çıkar. Zira o devletin başvurulabilecek
bir iç hukuk yolu olmakla birlikte, söz konusu yola başvurmak açıkça
faydasız olacak ve bir ihkak-ı haktan imtina durumu doğacaktır.
43
Gauthier Vannieuwenhuyse, “Bringing a Dispute Concerning ICSID Cases and
the ICSID Convention Before the International Court of Justice”,
The Law and Prac-
tice of International Courts and Tribunals
, Vol. 8, 2009, s. 119.
44
Victorino J. Tejera Pérez, “Diplomatic Protection Revival for Failure to Comply
with Investment Arbitration Awards”,
Journal of International Dispute Settlement
,
Vol. 3(2), 2012, s. 460.
45
Tejera Pérez, s. 461.