325 / 505
Uluslararası İnşaat ve İş Ortaklığı Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların ...
324
lararası usul hukuku alanında da taraflara uyuşmazlık halinde başvu-
rulacak yargı merciini seçme serbestisi tanınmıştır. Bu seçim, tarafların
aktedecekleri yetki veya tahkim anlaşmaları ile yapılmaktadır” (Şanlı,
a.g.e.,s. 70; Yetki şartı veya anlaşmaları hakkında ayrıca bkz. Sargın,F.:
Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Anlaşmaları, Ankara, 1996).
“Kalkınmakta olan ülkelerle yapılan yatırım anlaşmalarında ev
sahibi ülkeler uyuşmazlığın çözüm mercii olarak kendi mahkemele-
rinin yetkisini öngören bir klozda ısrarcı olmaktadırlar. Zira, bu dev-
letler, ülkelerinde inşa edilecek tesislerle ilgili sözleşmelerden doğan
uyuşmazlıkların, başka devlet mahkemelerinde karara bağlanmasın-
dan endişe duymaktadırlar. Bu ısrarlar aşılamadığında çoğu zaman
yabancı müteahhitler, ev sahibi ülke mahkemelerinin yetkisini kabul
etmektedirler”(Şanlı, a.g.e.,s. 71).
“Uluslararası ticaret sözleşmelerinde yetkili mahkeme seçilirken,
seçilecek mahkemece ileride verilecek kararın icrası imkanları dikka-
te alınmalı ve yetki klozu buna göre düzenlenmelidir. Uygulamada,
tarafların genellikle kendi ülke mahkemelerinin yetkisinde ısrarcı ol-
malarının, verilen kararın yabancı ülkedeki tenfiz güçlüğü karşısında,
kendi aleyhlerine sonuçlanabilmesi mümkündür. Bu nedenle, ulusla-
rarası inşaat ve iş ortaklığı sözleşmelerinde yer alacak yetki klozları
düzenlenirken ileride elde edilecek kararın, tarafların mal varlıklarının
bulunduğu ülkelerde icrası imkanını dikkate almak gereklidir. Elde
edilecek mahkeme kararının borçlunun mal varlığının bulunduğu ül-
kede icra edilebilmesi bakımından, davalı tarafın ülkesindeki mahke-
melerin seçilmesi, davacı tarafın ihtiyaçlarına daha uygun düşebilir.”
(Şanlı, a.g.e.,s. 71-72).
Uluslararası ticaret sözleşmelerinin tarafları, sözleşmelerinde
uyuşmazlık halinde başvurulacak yargı mercii olarak tahkim, uzlaştır-
ma veya belirli bir devlet mahkemesi üzerinde anlaşmamışlarsa, akdi
ilişkilerden doğan uyuşmazlıkları kaçınılmaz olarak ulusal mahkeme-
lerde çözümlenecektir.
“Yabancılık unsuru taşıyan davalara ulusal mahkemelerin baka-
bilmesi için, kendi hukukuna göre uluslararası yetkisinin bulunması
gerekir. Her ülke, hangi türdeki yabancı unsurlu davada uluslararası
yetkisini kullanacağını kendisi belirler” (Şanlı, a.g.e., s. 72).