334 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Tunay KÖKSAL
333
• Tarafların sunduğu çözüm önerilerinden birinin hakem tarafın-
dan seçimi esasına dayanan “Arbitration Limited to Arbitrator’s
Choice” (Baseball or Final Offer Arbitration) yöntemi,
• Günümüzde ABD’de yaygın olarak uygulanan ve resmi yargıla-
maya geçmeden evvel sivil bir juri tarafından tarafların özet açık-
lamalarına binaen verilen tavsiye kararına dayanan “Summary
Jury Trial” (Kısa Juri Yargılaması)” (Şanlı, a.g.e., s.403-404; Gold-
smith, a.g.e.,s.4; Connerty, a.g.e.,s.50 vd).
“ADR yöntemlerinin uluslararası ticari ve ekonomik uyuşmazlık-
ların çözümünde de yaygın şekilde kullanılabilmesini teminen MTO,
bir dizi kurallar geliştirmiştir. MTO’nun “Uyuşmazlıkların Dostane
Halli Kuralları” başlıklı 809 numaralı Broşürü, 1 Temmuz 2001’de yü-
rürlüğe girmiştir” (Şanlı, a.g.e., s.404; bkz. ADR Rules and Guide to
ICC ADR, ICC Publication No: 809, Paris, 2001).
“MTO’nun yukarıda zikredilen kuralları ile öngörülen prosedür,
tamamen iradidir. Kuralların 5(2)’nci maddesine göre, taraflarca başka
bir ADR yöntemi seçilmemişse, kural olarak, tarafların arabulucu (me-
diator) yöntemini seçtikleri kabul edilir” (Şanlı, a.g.e., s.404).
“Kuralların 7(1)’inci maddesine göre, uyuşmazlıkların dostane
halli prosedürü, sonucu da dahil, tamamen gizli olduğu için; taraflar,
sunulan bilgi ve belgeleri, teklif ve görüşleri, ikrarları resmi mahkeme-
lerde, hakem mahkemelerinde veya başka makamlar nezdinde delil
olarak kullanamazlar. Kuralların 1 ve 2’nci maddelerine göre, taraflar
bu prosedür içinde tarafsız üçüncü kişi tarafından verilen karar, teklif,
beyan veya belgeleri de ileride herhangi bir yargılama prosedüründe
kullanamazlar” (Şanlı, a.g.e., s.405).
“MTO, “Belgeli Akreditiflere İlişkin Yeknesak Örf-Adet ve Uy-
gulama Kuralları” (Uniform Customs and Practice for Documentory
Credits⁄UCP) ile Belgeli Akreditiflere Göre Bankadan Bankaya Öde-
melere ilişkin Yeknesak Kurallar (Uniform Rules for Bank to Bank
Reimbursement Under Documentory Credits⁄URS)’dan doğan uyuş-
mazlıkların uzman kişiler marifetiyle etkin, ucuz ve süratli bir şekil-
de çözümü amacıyla “Belgeli Akreditiflerden Doğan Uyuşmazlıkların
Teknik Bilirkişi Marifetiyle Çözümüne Dair Kuralları” (Rules for Docu-
mentory Credit Dispute Resolution Expert ⁄DOCDEX) 1 Ekim 1997’de