44 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Esra KATIMAN
43
rını önleyebilecek tedbirli bir davranış olacaktır. Çünkü uygun iç hu-
kuk yollarının kullanılmadığı itirazı, davalı Devlet tarafından, AİHM
önündeki kabuledilebilirlik aşamasında yapılabilir. Ancak Anayasa
Mahkemesi’nin bireysel başvuruyu açıkça dayanaktan yoksun bula-
rak red etmesi halinde, eğer var olduğu iddia edilen uygun iç hukuk
yolundan kararda ayrıca bahsedilmemişse, başvurucunun Anayasa
Mahkemesi önünde ihlâl iddiasında bulunması ile uygun iç hukuk yo-
lunu kullandığı ve bu durumun AİHS 35. Madde yönünden iç hukuk
yolunun tüketilmesi şartı için yeterli olduğu söylenebilecektir.
Kimi zaman ise, bazı kabuledilebilirlik kriterleri iddia edilen hak
ihlâlinin esasa ilişkin incelemesinden ayrı tutulamaz. Örneğin 3. (kötü
muamele yasağı) ve 13. (etkin iç hukuk yolu hakkı) maddelerinin bi-
rarada ileri sürüldüğü başvurularda, esasa dair inceleme ile (mevcut
yolların etkinliği konusu), iç hukuk yollarının tüketilmediği itirazı ile
iç içelik gösterir. Böyle durumlarda Mahkeme’nin uyguladığı çözüm,
kabuledilebilirlik incelemesini, esasa ilişkin incelemeye bağlamaktır
80
.
b- Hakkın özüne dokunacak ölçüde sert uygulanan usûl kuralları
Başta her ne kadar bir usûlî gereklilik olarak gözükse de, bazı
usûl kurallarının, mahkemeler tarafından, hakların etkin biçimde ko-
runması hakkına aykırı olacak şekilde sert uygulamaları, AİHM’nin
denetimini devreye sokabilmektedir
81
. Zira usûl alanında verilen bir
karar, davaların esas yönden incelenmelerini engelleyebilecektir. Bu
engel ise, adil yargılanma hakkına bağlı görülen “ mahkemeye erişim
hakkı”nı zedeleyebilir. Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvu-
rulara uygulanan kabuledilebilirlik kriterlerinin AİHM tarafından in-
celendiği davalara örnek olarak
Soffer/Çek Cumhuriyeti
başvurusu gös-
terilebilir. Bu davada, AİHM., bireysel başvuruyu erken yapılmış bir
başvuru olarak görüp red eden Çek Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi
kararının konu olduğu prosedürü, AİHM, 6. Madde altında incelemiş
ve maddenin ihlâl edilmediği sonucuna varmıştır.
80
Sabou et Pircalab/Romanya
, 28 Eylül 2004.
81
Miragall Escolano ve diğerleri/İspanya
, n
os
38366/97, 38688/97, 40777/98, 40843/98,
41015/98, 41400/98, 41446/98, 41484/98, 41787/98 ve 41509/98, § 37, CEDH
2000-I ;
Pérez de Rada Cavanilles/İspanya
, 28 Ekim 1998, CEDH
1998-VIII, 3256 ve
devamı § 49.