TBB Dergisi 107. Sayı

Bir İç Hukuk Yolu Olarak Bireysel Başvuru ve Etkinliği Sorunu

bakıldığında, yukarıda değinilen Anayasa Mahkemesi kararlarının

yeterli ölçüde ayrıntı içermediği, uyuşmazlık konusunu ve Anayasa

Mahkemesi denetimine konu olan yargı organı incelemelerini ise ör-

neklendirmediği görülmektedir. Karar, incelenen kararlarda keyfilik

olmadığı kanaatine varmaya yarayan unsurlara açıkça yer vermedi-

ğinden, kararı objektif bir biçimde okuyacak kişiye, başvuru dosyası-

nın tüm ayrıntıları ile ele alınmış olduğu izlenimini uyandıracak ge-

rekli açıklamalardan yoksun gözükmektedir.

2- Usûl hükümlerinin esasla ilişkisi

Usûle dair kurallar niteliğinde olan kabuledilebilirlik kriterlerinin,

ihlâl iddialarının esası konusundaki inceleme ile biraradalık gösterme-

si (a) ve bu kuralların hakkın özüne dokunacak ölçüde sert uygula-

malara tabi tutulması (b) esasa dair denetimi farklı yönleriyle ortaya

çıkarmaktadır.

a- Kabuledilebilirlik kriterleri ve esasa ilişkin denetim

Kabuledilebilirlik kriterleri konusunda yapılan incelemeler, kimi

zaman esasa ilişkin inceleme ile içiçelik gösterebilir. Buna dair en açık

örnek, bir başvurunun Anayasa Mahkemesi tarafindan açıkça daya-

naktan yoksun bulunarak red edilmesi durumudur. Böyle bir red ka-

rarının AİHM önünde incelenebilme imkânı olduğu açıktır

. Bu ince-

leme, her ne kadar kabuledilebilirlik kriteri ile ilgili olursa olsun, en

azından, esas dair bir ön inceleme niteliğindedir.

Benzer bir içiçelik, açıkça dayanaktan yoksun bulunarak red edi-

len bir başvuru için, daha sonradan AİHM önünde, uygun iç hukuk

yolunun kullanılmamış olduğu itirazı yapıldığında ortaya çıkar. Her

ne kadar, Anayasa Mahkemesi mevcut son iç hukuk yolunu temsil

etse de, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılmasının, mü-

racaat konusu yapılan hak ihlalini giderme konusunda uygun bir iç

hukuk yolu olmadığı, yine de davalı Devlet tarafından ileri sürülebilir.

Bu durumda, başvurucular için önemli olacak bir ayrıntı kendini gös-

termektedir. Anayasal müracaat yolu kullanılırken ihlâl edildiği belir-

tilen hakkın, başvurucular tarafından, Anayasa’ya ve/veya AİHS’ne

açık atfı ile, Anayasa Mahkemesi önünde dile getirilmesi hak kayıpla-

David Martinez Sala ve diğerleri/İspanya

(Kbl. Kr.), n° 58438/00, 18 Kasım 2003.