142 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Mustafa Bayram MISIR
141
Duguit’nin görüşleri büyük oranda pozitivist sosyolojik düşün-
meden esinlenir ve temsilcisi olduğu hukuki realizm akımı da, bu
eğilimin yöntemsel sorunlarını taşır. Ancak, bu makalede anılmasının
nedeni, devletin baskı aygıtı karşısında kamu hizmetine dayanan bir
kamu hukuku düşüncesine yol vermiş olması olduğundan, Mark-
sist üstyapı kuramlarının eleştirisine girişilmediği gibi özel olarak
Duguit’nin metodolojisini ya da -özel olarak devlet gücünün sınırlan-
ması konusundaki- hukuki realizminin eleştiriye konu edilmesine de
gerek duyulmamıştır
1
.
1. Kamu Hukuku, Siyaset Bilimi ve Devlet Merkezli Yaklaşım
Geçen yüzyılın (20.yy) başlarında olduğu gibi, günümüzde de
siyaset bilimi ile kamu hukuku arasında bir ayrım yapmak oldukça
güçtür. Türkiye’deki en kapsamlı kamu hukuku monografisinin yaza-
rı Recai G. Okandan’a göre, “Umumi Amme Hukukunun ilgili bulun-
duğu bilim dalları arasında, önemlerine göre ayırım yapmak ve sonuç
olarak bu hukuk dalının gerçekte hukuk ve siyaset bilimlerinin sentezi
olduğunu söylemek de mümkündür” (1976: 19). Döneminin tanınmış
kamu hukukçularından olan Leon Duguit de aynı zamanda bir devlet
kuramcısıdır.
Amerika Birleşik Devletlerindeki kamu hukuku yaklaşımlarını
tanıttığı makalesinde Danelski, “kamu hukuku, siyasal bilim kadar
eskidir. Öyle ki, zaman zaman, ikisini birbirinden ayırmak, hemen
hemen olanaksızlaşmıştır. XIX. Yüzyılda ve bu (XX.) yüzyılın başla-
rında bu alanda Avrupalıların çalışmaları egemen olmuştur. Krabbe,
Duguit ve Laski, hâlâ kamu hukukunun bilinen adlarındandır” diye
yazar (1996: 10).
Duguit, Anglo-Amerikan geleneği tarafından dipnotlarda usulen
verilen referanslardan birine dönüştürülene dek, kamu hukuku kürsüle-
rinde, Türkiye’de de sıklıkla başvurulan ana kaynaklardandır.
Hukuk-u
Esasiye
’si Osmanlıca alfabe ile çevrilmiş ve iki cilt halinde okutulmuştur.
Latin alfabesi ile ilk kez ancak 2000 yılında Cemal Bali Akal’ın
Devlet
Kuramı
derlemesi için çevrilen “Egemenlik ve Özgürlük” (Duguit, 2000),
1
Bu konuda tarihsel materyalizme uzak ana akım kamu hukukunun eleştirel
değerlendirmeleri için bkz. Kapani (1993: 254-258), Zabunoğlu (1963: 147-159).
Tarihsel materyalist bir eleştiri için bkz. Paşukanis (2010).