TBB Dergisi 108. Sayı

Soykırım ve Soykırıma İlişkin Uluslararası Mekanizmalar

184

dahil edilmemesi, tanımın bireylere karşı gerçekleştirilen eylemlerle

ilgili olması, grubun yaşadığı çevreye karşı işlenen eylemlerin tanımda

yer almaması, makul şüphenin ötesinde özel kastın ispatının çok güç

olması, “kısmen” kavramının tanımlanması ve ölçülmesinin imkan-

sızlığı, hangi sayıdaki ölümün soykırım olacağının belirlenmesindeki

güçlükler, Soykırım Sözleşmesi’nde yer alan tanıma getirilen eleştiri-

lerdendir. Gerek Sözleşme’de, gerekse Statü’de soykırım suçunu oluş-

turan fiiller sayılırken kullanılan “as such” Türkçedeki karşılığıyla “ve

benzeri” ifadesinin, soykırım suçunu oluşturan fiillerin sınırlı sayıda

“numerus clausus” olmadığı anlamına geldiği, söz konusu grubun ta-

mamen veya kısmen yok edilmesine neden olabilecek diğer fiillerin

de, soykırım suçunu oluşturacağı ifade edilmiştir.

Ulusal, ırksal, dini

veya etnik kökene dayalı 4 grubun korunduğu göz önüne alındığında;

Nazilerin homoseksüelleri ve 300 bini aşkın zihinsel engelliyi yaşama-

ya değer olmadığı gerekçesiyle öldürmüş olması, öldürülen kişilerin

bu sayılan gruplara girmemesinden dolayı soykırım kapsamı içinde

değerlendirilememektedir.

Ad Hoc Komite tarafından hazırlanan taslakta politik gruplar ol-

duğu halde, Sözleşme’nin 2. maddesinde korunan gruplar arasında

yer almamaktadır.

Soykırım sözcüğünün mucidi Lemkin’in kendi-

si siyasi grupların Sözleşme kapsamı dışında tutulmasını önermiştir.

96(1) sayılı karardan farklı olarak hem siyasi gruplar hem de “diğer

gruplar” Sözleşme dışı tutulmuştur. Zira tarihte en sık görülen ve en

çok sivil ölümüne neden olan mücadeleler siyasi amaçlar güden grup-

lar arasında cereyan etmiştir. Örneğin, Kamboçya’da Pol Pot rejiminin

yaptığı ve 2 milyona yakın sivilin hayatına mal olan katliamlar Sözleş-

me’deki soykırım tanımının dışında kalmıştır. Aynı şekilde Sovyetler

Birliği’nde EkimDevrimi çerçevesindeki ölümler de soykırım sayılma-

mıştır.

Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin birçok kararı-

na göre, bazı istisnai fiiller hariç, “Bosna-Hersek’te Sırpların etnik te-

mizliği bile soykırım suçu dışına çıkmıştır.”

Değirmenci, s. 56.

Başak, s. 77.

Duran, s. 9.

Aktan, Gündüz, “

Devletler Hukukuna Göre Ermeni Meselesi”

, Bilgi için bkz. http://

(Çevrimiçi;