192 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Arzu BEŞİRİ
191
Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin uluslararası
insancıl hukuku ağır şekilde ihlal edenleri ve Statüsü’nün 1. madde-
sine göre 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin ağır ihlallerini, savaş kanun
ve teamüllerinin ihlalini gerçekleştirenleri, soykırım ve insanlığa karşı
suçları işleyenleri yargılamaya yetkisi vardır.
61
Ulusal, etnik, ırksal veya dini grup üyelerinin tamamını veya bir
kısmını yok etme amacı taşıyan, yasaklanmış eylemler Eski Yugoslav-
ya Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü’nün 4. maddesinde soykırım
olarak tanımlanan ve Mahkeme’nin yargı yetkisine giren eylemlerdir.
62
1992 yılının Mayıs ayında Bosnalı Müslümanlar ile Hırvatların
tutulduğu toplama kampında yüzlerce kişiyi öldürmek ve yaralamak
suçundan Goran Jelisic Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi
tarafından yargılanmıştır. Yargılama sırasında özel kastın oluşup oluş-
madığını anlamak için dinlenen tanıklar ifadelerinde, Jelisic’in Müslü-
manlardan özellikle Müslüman kadınlardan nefret ettiğini, bu kadınla-
rın kısırlaştırılmaları gerektiğini, bu şehre Müslümanları öldürmek için
geldiğini söylediğini beyan ederek, Jelisic aleyhine ifadeler vermişler-
dir. Mahkeme’ye göre Jelisic’in insanlık dışı eylemlerinde şüphe yoktur,
ancak tanıkların da beyanlarından ilgili bölgede çatışma meydana gel-
meden önce sanığın normal bir kişiliğe sahip olduğu, sonradan sorunlu
bir kişilik yapısı oluştuğu anlaşılmıştır. Mahkeme’ye göre, bu sorunlu
kişilik yapısıyla cinayetlerinde özellikle Müslümanları seçtiği doğru-
dur fakat bu cinayetler keyfiyete göre işlenmiştir, özel kastın mevcut
olup olmadığı kesin olarak tespit edilememiştir. Ceza yargılamasında
sanığın dışa vurduğu eylemleri sonucu elde edilen delillerin değerlen-
dirilmesiyle manevi unsur tespit edildiğinden, bir grubu yok etmek özel
kastı savcılık tarafından ortaya konulamadığından, şüpheden sanık ya-
rarlanır evrensel ilkesi gereğince Jelisic Eski Yugoslavya Uluslararası
Ceza Mahkemesi tarafından soykırım suçuyla mahkûm edilmemiştir.
63
Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi Karadziç ve Mladiç
davasında, etnik temizleme yöntemlerinin uygulanmasının ve yok edi-
ci fiillerin tekrarlanmasının da soykırım kastını ortaya koyduğunu ay-
rıca maddede sayılmayan fakat grubun temel unsurlarına karşı bozma
amaçlı fiillerin de soykırım niyetini ortaya koyabileceğini belirtmiştir.
64
61
Alpkaya, s. 120 vd.
62
Azarkan, s. 158.
63
Berberer, s. 58.
64
Duran, s. 23. Belirtilmelidir ki Mladiç henüz yakalanamamıştır. Bilgi için bkz.