335 / 417
İbralaşmayı Yoksayan Etik İlişki/Yozlaşan Gerekçe
334
eşitlik gibi güvenceleri çiğneyip çiğnemediği tartışılacak konu, sorun
olmaktan çıktı. Gerekçe sayesinde kamu düzenine aykırı bir çok olgu,
ortadan kaldırılan filtre, gevşeyen denetim, fire veren ölçütlerden ötü-
rü sisteme sızma imkanı buldu.
Kamu düzeni eşiğinin düşürülmesi, ithal defoların gümrükleri
rahatlıkla geçmesi, yabancı menşeli hukuksuzluğun mesele olmaktan
çıkarılması demektir.
Bu deneyimin yarattığı acı dinmemişken, Yargıtay’ın davanın red-
di halinde gerekçenin bağlayıcı olacağına ilişkin görüş ve deneyimle-
rin kırk yıllık egemenliğine son vermesi, gerekçenin bağlayıcılığı adına
bir başka talihsizliktir. Yargıtay bu son deneyimi ile kendi içtihatlarını
da egale ederek bu konudaki kararlılığını pekiştirir.
37
Burada gözetilmesi gereken, içtihadın yerel hukukun değere dö-
nüştürdüğü savunma hakkıyla onun ilişkide olduğu bir çok güven-
ceyi hafife alan, kaygılarını hiçe sayan savunma sistemi ve mezhebi
geniş mantalitesidir. Düz bir bakışın, bu inceliği yakalaması savunma,
gerekçe ve insan olanakları arasındaki sıkı ve kadim bağı kavraması
güçtür.
Gerekçe ve temellendirme üzerinden bir çok değerin tasfiyesine
neden olan bu yaklaşımın etik ilişkide gerekçe denetimi yapan bir ku-
ruma aidiyeti, kürsüye verilen ya da kürsünün algıladığı ciddi bir me-
sajdır. Bu ileti, özetle gerekçenin bireysel, toplumsal ve kamusal bilgi
edinme, adalete erişme, denetleme, aklanma, ibralaşma aracı olduğu-
nu umumiyetle reddederek, onun rol ve işlevini azaltır.
Özetle, gerekçeli karar alma hakkını gerekçe metniyle sınırlar. Sığ
bu bakış gerekçeyle akraba, onunla cari/rutin ilişkisi olan hak ve öz-
gürlüklerin sayısız, talep, meram ve kaygısını teğet geçer, gerekçeyi
yargılamanın üzerinde yürüdüğü değer, zemin olmaktan çıkarır.
Gerekçeye irtifa, mevzi, görüş kaybettiren içtihadın, gerekçenin
bilgisi konusundaki mevcut rezervi, aktüel kaynakları tüketmemiş,
öncülleri atlamış olması, gerekçe üzerine söylenenleri dışlaması, gö-
zetilme değerini kuşkulu kılmaktadır. Dahası kendisini değerler üze-
rinden konuşlandırma, tanımlama ve betimlemeden ısrarla imtina
37
Y.12.HD. 05.11.2012 T. 2012/14713 E., 2012/31471 K.