TBB Dergisi 109. Sayı

Türk ve Alman Ceza Hukuku Sistemlerinde Kusur Prensibinin Kapsamı ve ...

204

be a relationship and a harmony between the fault and the tort. At

first view, one could think that objective conditions of punishability

would be inconsistent with the principle of fault, just because the

former falls outside within the fault issue. The answer to this issue is

closely related to the question whether the punishability could de-

pend on the circumstances independent from the fault.

Keywords :

Fault principle, objective conditions of punishabi-

lity, fault, tort, illegality.

I) CEZA HUKUKUNDA KUSUR PRENSİBİNİN YERİ VE ÖNEMİ

Kusursuz suç ve ceza olmaz prensibi (nulla poena sine culpa), ka-

nunsuz suç ve ceza olmaz prensibinin (nullum crimen, nulla poena

sine lege) aksine, gerek Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda, gerekse

Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası’nda açıkça zikredilmemiş

bulunan bir prensiptir

. Ancak doktrindeki ağırlıklı görüş ve mah-

İsfen, Sabit Osman, Das Schuldprinzip im Strafrecht unter besonderer Berücksichti-

gung des türkischen Rechts, München 2008, s.1 vd.; Frister, Helmut, Schuldprinzip,

Verbot der Verdachtsstrafe und Unschuldsvermutung als materielle Grundprinzi-

pien des Strafrechts, Berlin 1988, s.14; Reineke, Alexander, Der wegen Trunkenheit

vermindert schuldf

hige T

ter, Hamburg 2010, s.46; Jescheck, kusur prensibinin,

dünyanın hiçbir ülkesinde anayasal bir ilke olarak kabul edilmediğine işaret et-

mektedir, bkz.Jescheck Hans-Heinrich, Alman Ceza Hukukuna Giriş – Kusur İl-

kesi – Ceza Hukukunun Sınırları (Çev.: Feridun Yenisey), İstanbul 2007, s.9; Türk

Ceza Kanunu’nda (TCK) cezanın belirlenmesinin düzenlendiği 61. maddede kusur

prensibi kısa bir şekilde özetlenmiştir:

“… failin kast ve taksire dayalı kusurunun ağır-

lığını…”

. Benzer bir düzenlemeye Alman Ceza Kanunu (Al.CK) m.46/1’de de yer

verilmiştir:

“Failin kusuru, cezanın belirlenmesinin temelini oluşturur.”

Bu bağlamda,

kusur prensibinin TCK’da üstü kapalı bir şekilde düzenlendiği sonucuna varabili-

riz; Anglo-Sakson hukukunda, kusursuz ceza olmaz prensibi için

“Strict Liability”

kavramı kullanılmaktadır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Henke, Martin, Utilitarismus und

Schuldprinzip bei der Schuldunabh

ngigen Strafe im angels

chsischen Rechtskreis,

Bonn 1990, s.1 vd.; Buna karşılık Avusturya Ceza Kanunu’nda (Av.CK) kusursuz

ceza olmaz prensibi açık bir şekilde kabul edilmiştir. Av.CK’nın, kusursuz ceza

olmaz prensibini düzenleyen 4. maddesinde şöyle denilmektedir:

“Sadece kusurlu

hareket eden bir kişi cezalandırılabilir.”

(Strafbar ist nur, wer schuldhaft handelt.) bkz.

Kodex – Des Österreichischen Rechts – Strafrecht, Fuchs, Helmut/Maleczky, Oskar,

36.Auflage, Wien 2012, s.8.; Bununla birlikte Av.CK’da da Al.CK’dakine benzer ola-

rak kavgaya katılma suçu (Av.CK m.91) ve zilzurna sarhoşluk suçu (Av.CK m.287)

düzenlenmiş ve bu suçlar bakımından da Al.CK’dakine paralel bir şekilde objektif

cezalandırılabilme şartlarına yer verilmiştir. Bu nedenle vermiş olduğumuz bu ör-

nekten de anlaşılacağı üzere, kanaatimizce ceza kanununun genel hükümler kıs-

mında bu prensibe yer vermiş olmakla da sorun ne yazık ki halledilememektedir.