TBB Dergisi 109. Sayı

Türk ve Alman Ceza Hukuku Sistemlerinde Kusur Prensibinin Kapsamı ve ...

208

Özen

’e göre, Türk Hukuku bakımından objektif cezalandırılabilme

şartlarının TCK’nın genel hükümlerinde bir düzenlemeye tabi tutul-

mamış olması ve İtalyan Hukuku’nun tersine, hukukumuzda objek-

tif cezalandırılabilme şartlarının faile isnad edilebilmesi için kusurlu

bulunması gerektiği yolundaki kurala bir istisna getirilmemiş olması,

objektif cezalandırılabilme şartları bakımından da failin kusurunun

aranması gerektiği şeklinde yorumlanmalıdır

Ceza hukukunun kusur prensibi ile sınırlandırılması

, ceza huku-

kunun hümanistleştirilmesi yolunda önemli bir kilometre taşı olarak

değerlendirilmektedir

. Kusur prensibinin bu ifadesi, bugünkü ceza

hukuku düşüncesinde açık bir şekilde esaslı perspektif değişikliği ola-

rak görülmektedir

. Kusursuz olarak yapılmış bir haksızlık için ceza

verilmesi, haksız olarak görülür ve ilkel çağlara bir dönüş olarak anla-

şılır

. Fakat kusur prensibi hakim düşünceye göre modern ceza huku-

kunun merkezi adalet aksiyomundan daha fazlasıdır; buna göre kusur

prensibi aynı zamanda ceza normlarına olan güvenin korunmasına da

vurgu yapmaktadır

Hukuk devleti ilkesine uygun bu güven fonksiyonu yeniden önem

ve anlam kazanmış, mahkeme kararları ve doktrin tarafından kusur

prensibine verilen önem artmıştır; Alman Federal Yüksek Mahkemesi

Özen, Muharrem, Ceza Hukukunda Objektif Sorumluluk, Ankara 1998, s.232;

Toroslu’ya göre, objektif cezalandırılabilirlik şartlarının varlığı halinde, başkasının

fiilinden sorumluluk veya objektif sorumluluk değil, şarta bağlanmış olsa da, ku-

surlu bir sorumluluk söz konusudur. Yazar’ın şu tespitinin çok önemli olduğuna

işaret etmek istiyoruz:

“Şart, yukarıda da belirtildiği üzere, bizatihi fail tarafından veya

üçüncü kişiler tarafından gerçekleştirilen fiiller olabilir.”

Yazar fail tarafından gerçek-

leştirilen fiillere örnek olarak TCK’nın 11. ve 12. maddelerinde ifade edilen, failin

Türkiye’de bulunması şartını örnek göstermektedir. bkz. Toroslu, Nevzat, “Objek-

tif Cezalandırılabilirlik Şartları”, Uğur Alacakaptan’a Armağan, C:1, İstanbul 2008,

s.708.

Kusur prensibinin sınırları hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Kaufmann, Das

Schuldprinzip, s.212 vd.

Geisler, Objektive Bedingungen der Strafbarkeit, s.19.

Geisler, Objektive Bedingungen der Strafbarkeit, s.19; Schlosser, Keine Strafe ohne

Schuld, s.I (Yazar’a göre, kusursuz ceza olmaz prensibi, hiçbir açıklama yapmayı

gerektirmeyecek kadar açık ve anlaşılabilir bir prensiptir. Ayrıca söz konusu pren-

sip, ceza hukukunun bütün alanlarında -askeri ceza hukuku da dahil- istisnasız bir

şekilde uygulama kabiliyeti bulan ‘dokunulmaz’ bir prensiptir.)

Geisler, Objektive Bedingungen der Strafbarkeit, s.19-20.