253 / 485
Eşin Rızası
252
GİRİŞ
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) aile hukukuna iliş-
kin getirdiği en önemli yeniliklerden biri, 743 sayılı Türk Kanunu
Medenisi’nde karşılığı bulunmayan 193. maddede düzenlenmiştir. Bu
maddeye göre, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, eşlerden her
biri diğeri ve üçüncü kişilerle her türlü hukuki işlemi yapabilir. Yasa
koyucu bu ifade ile eşlerin gerek birbirleriyle gerekse üçüncü kişilerle
olan hukuki işlemlerinde herhangi bir kısıtlama olmaksızın ve diğer
eşin rızası ya da hakim kararı aranmaksızın iradelerine sonuç bağla-
nacağını belirtmiştir.
Genel kural bu olmakla birlikte, Medeni Kanun başta olmak üzere
bu kuralın yasal bazı istisnalarına Türk Hukuk Sistemi’nde rastlan-
maktadır. Yasa koyucu TMK’da bir kaç ayrı yerde eşlerin yapacakları
hukuki işlemlerin diğer eşin rızasına bağlı olduğunu düzenlemiştir.
Ancak bu noktada öncelikle belirtilmesi gereken, eşin rızasının karı-
koca farkı gözetilmeksizin arandığıdır. Yani TMK’da eşin rızasının
arandığı hallerde, işlemi karı yapıyorsa kocanın; koca yapıyorsa karı-
nın rıza vermesi gereklidir.
TMK’nun eşin rızasına ilişkin ilk düzenlemeleri, mal rejimleri ko-
nusuna ilişkindir. Kanun’un kabulüyle birlikte uygulama ve öğretide
tartışmalara neden olan aile konutu kavramı, eşin rızasının arandığı
hallerden ikincisinin düzenlenmesine neden olmuştur. TMK’nun 194.
maddesi gereğince, eşlerden biri diğerinin açık rızası bulunmadıkça,
aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu dev-
redemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
TMK’da eşin rızasının arandığı üçüncü hal,
“Tasarruf Yetkisinin
Sınırlanması”
kenar başlığı altında düzenlenen 199. maddededir. Bu
maddeye göre, ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik bir-
liğinden doğan mali bir yükümlülüğün yerine getirilmesi, gerektirdiği
ölçüde hakim, eşlerden birinin istemi üzerine belirleyeceği malvarlığı
değerleriyle ilgili tasarrufların ancak onun rızasıyla yapılabileceğine
karar verebilir.
Yasa koyucunun TMK’nun 223/2. maddesinde düzenlediği, eşin
rızasının arandığı dördüncü hal, sadece yasal mal rejimi olan edinil-
miş mallara katılma rejimi için öngörülmüştür. Maddeye göre aksine