443 / 485
Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinin Hazırlanması ve Uygulanması Süreci
442
Uluslararası inşaat sözleşmesi, müteahhidin yapım eserini kulla-
nıma hazır olarak teslim etmeyi taahhüt ettiği bir anahtar teslim söz-
leşme niteliğinde olabileceği gibi, inşaatın her aşamasının işveren tara-
fından test edilerek kabul edilmek zorunda olduğu kademeli ilerleyen
bir inşaat sözleşmesi de söz konusu olabilir.
Bir uluslararası inşaat sözleşmesinin diğer bir özelliği ise, genellik-
le büyük miktarlarda para ile ilgili olmasıdır. Genellikle işveren, özel-
likle de gelişmekte olan bir ülkenin kamu kuruluşu olan işveren, inşaat
projesini kendi kaynaklarından finanse edemeyecek veya etmeyi tercih
etmeyecek olup; bu durumda inşaat projesinin Dünya Bankası (Inter-
national Bank for Reconstruction and Development- IBRD), Uluslara-
rarsı Kalkınma Ajansı (International Development Association-IDA),
Avrupa Yatırım Bankası (Euporean Investment Bank-EIB) veya Avrupa
Kalkınma Fonu ( European Development Fund-EDF) gibi uluslararası
kamu kuruluşları tarafından finanse edilmesi zarureti doğmaktadır.
Bu uluslararası kuruluşlardan bazıları, kendilerinden kredi alınan
bir uluslararası yapım işini konu edinen bir uluslararası inşaat sözleş-
mesine taraf olanların sözleşmelerini hazırlarken izlemelerini bekle-
dikleri yerleşik klavuz ilkeleri (talimatnameleri) yayınlamışlardır.
Uluslararası inşaat sözleşmelerinin finansal öneminin bir diğer bo-
yutu, çeşitli türde sözleşme garantilerinin doğmasına yol açmış olma-
larıdır. Bu garantiler arasında ihale garantileri, performans garantileri
ve geri ödeme garantileri mevcut olup; bu garanti çeşitlerinden bazı-
ları, Uluslararası Ticaret Odasının “Sözleşme Garantileri için Tekdüze
Kurallar” başlıklı broşüründe düzenlenmiştir
118
.
Uluslararası inşaat sözleşmelerinin bir diğer özelliği, bu sözleşme-
lerden doğan taahhütlerin ifa edilmesinin genellikle uzun bir zaman
dilimine yayılıyor olmasıdır. Bu uzun süre zarfında ekonomik durum
değişebilir. Bu nedenle, alışılmış döviz kuru ve force majeure klozları-
na ilaveten, bu tip sözleşmelere, uzun dönemli sözleşmelerin doğasın-
da saklı olan ekonomik riski azaltmayı amaçlayan “fiyat düzeltmesi”
ve “güçlük (hardship)” klozları gibi özel klozlar genellikle ilave edil-
mektedir.
118
Bkz. ICC Brochure No:325 on Uniform Rules for Contract Guarantees, August
1978.