439 / 485
Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinin Hazırlanması ve Uygulanması Süreci
438
değişiklikler, taraflar arasındaki sözleşme dengesini lehte veya aleyh-
te bozabilir ve taraflardan biri bu değişikliklerden ciddi şekilde zarar
görebilir. Uygulamada bu amaçla uluslararası inşaat sözleşmelerinde
“istikrar klozlarına” (stabilization clauses) yer verilmektedir.Böylece
seçilen milli hukuktaki değişikliklerin, sözleşmenin hukuki rejimini
olumsuz yönde etkilemesi önlenmeye çalışılmaktadır”
105
.
“Milli hukuk sistemlerinin zamanaşımı konusundaki farklılıkları
da, uluslararası inşaat sözleşmelerinin hazırlanmasında daima dikkate
alınmalıdır. Zira, Kıta Avrupası hukuk sistemine dahil ülkelerin hu-
kuklarında zamanaşımı maddi hukuka ilişkindir ve bu nedenle de se-
çilen hukuka tabidir. Anglo-Sakson Hukukuna tabi ülkelerin hukuk-
larına göre ise zamanaşımı usule ilişkindir ve bu nedenle de taraflarca
seçilen hukuka değil, lex fori’ye (yani davaya bakan ulusal mahkeme-
nin tabi olduğu milli usul hukukuna ) tabidir”
106
.
“Özellikle farklı ülkelerde ifalar içeren akitlerde veya ifası uzun
bir zaman dilimine yayılan uluslararası inşaat sözleşmeleri gibi ev sa-
hibi ülke hukuku ile sıkı sıkıya ilişkili olan sözleşmelerde taraflar söz-
leşmeden doğan hak ve borçlarını, parçalayarak farklı hukuk sistem-
lerine tabi kılabilirler. Bu tür istisnai haller dışında sözleşmeler, tüm
yönleri ile daima tek bir hukuka tabi kılınmalıdır”
107
.
“Diğer yandan uluslararası inşaat sözleşmeleri bazen “şemsiye ni-
teliğinde sözleşmeler” dir ve görünürdeki tek bir sözleşmenin altında
tarafları ve konusu farklı olan fakat birbirleri ile ilintili muhtelif söz-
leşmeleri barındırır.Örneğin metro yapımına ilişkin bir inşaat sözleş-
mesinde iş, beş pakete bölünmüş ve her bir paket farklı bir müteahhi-
de ihale edilmiş olabilir. Bu bağlamda tünellerin yapımı bir firmaya,
rayların imal ve inşaası bir firmaya, vagonların imal ve montesi başka
bir firmaya, elektrifikasyon ve sinyalizasyon işi bir diğer firmaya ihale
edilmiş ve bunların herbiriyle ayrı ayrı sözleşmeler yapılmış olabilir.
Yine, işin kontrolü müşavirlik sözleşmesi ile başka bir firmaya ihale
edilmiş olabilir”
108
.
105
Şanlı, a.g.e., s.47; bkz. Delaume, a.g.e., s.24; Nygh,P.: The Reasonable Expectation
of the Parties as a Guide to the Choice of Law Contract in Tort, Res. des Cours,
1995, s.32 vd..
106
Şanlı, a.g.e., s.49; ayrıca bkz. Cemal ŞANLI: Milletlerarası Akitlerde Zamanaşımı,
İstanbul Barosu Dergisi, C.63(1989) ,s.638 vd.
107
Şanlı, a.g.e., s.49-50.
108
Şanlı, a.g.e., s.50.