53 / 441
Amerikan Haksız Fiil Hukukunda Nedenselliğin Tesisi Çerçevesinde Gerçek Neden ve İspatı
52
paylaşım kuralı uyarınca, örneğin A üreticisi, davacının annesinin
DES’i kullandığı zaman DES pazarının %40’ına sahip ise, yani ilacın
piyasada olduğu dönemde, satılan ilaçların %40’ı A üreticinin ise, A,
davacının zararının %40’ından sorumludur. Bununla birlikte dava-
cının, A’nın ürettiği ilacı hiç kullanmamış olma ihtimali, dolayısıyla
A’nın davacıya zarar vermemiş olma ihtimali de mevcuttur
102
. Bu ar-
gümana karşı A’nın, her halükârda, toplam zararın %40’ına neden ol-
duğu ileri sürülmüştür. Dolayısıyla A’nın, her bir davacının zararının
%40’ından sorumlu tutulmasının hakkaniyete aykırı olmayacağı be-
lirtilmiştir
103
. Nitekim her bir annenin kullanmış olduğu DES ve üreti-
cisi eşleştirilmiş olsaydı ve her bir zarar gören dava açsaydı, A’nın her
bir davacıya ödeyeceği tazminat miktarı değişecek olsa da, cebinden
çıkacak toplam tazminat miktarı aynı olacaktı
104
.
Dobbs,
her ne kadar
sorumluluğun ortalamaya dayanarak belirlenmesinin hukukta alışıl-
mamış bir yol olduğunu ifade etse de, mahkemelerin bu çözüm yolu-
nu benimsemek durumunda kalmalarının sebebini potansiyel davacı
sayısının çokluğuna bağlamıştır
105
.
Sindell
kararının ardından özellikle diğer eyaletlerdeki bazı mah-
kemeler doktrini uygulamayıp, hâttâ bazen uygulamayı açıkça red-
dederken
106
, pek çok mahkeme de pazar paylaşım sorumluluğunun
çeşitli versiyonlarını benimsemiştir
107
. DES davalarında uygulamada
yer alan farklılıklardan biri, mahkemelerin, ilgili pazara ilişkin farklı
kriterler benimsemesinden kaynaklanmaktadır. Nitekim bazı mahke-
meler ulusal pazar kriterini uygularken, bazı mahkemeler ise bölgesel
pazar kriterini uygulamaktadır
108
. Ulusal pazar kriterinin uygulanma-
sı durumunda, davalının bölgesel pazarda yer almamasına rağmen
sorumluluğu söz konusu olmaktadır. Dolayısıyla bir üretici, zarar
102
Dobbs, s.431; Glannon, s.160; Diamond/Levine/Madden, s.197.
103
Dobbs, s.431; Fischer, market share, s.1641.
104
Dobbs, s.431; Diamond/Levine/Madden, s.197; Fischer, market share, s.1641.
105
Dobbs, s.431.
106
Dobbs, s.431; Glannon, s.162; Diamond/Levine/Madden, s.198; Fischer, market
share, s.1641.
107
Dobbs, s.431; Glannon, s.161; Diamond/Levine/Madden, s.197; Wilson, s.370;
Geistfeld, s.483.
108
Dobbs, s.431; Glannon, s.162; Diamond/Levine/Madden, s.197. Fischer, ilgili
pazarın ulusal, bölgesel ve eyalet olmak üzere üç ayrı uygulaması olabileceğini
belirtmiştir. Bu kapsamda da Sindell kararında ilgili pazarın nasıl belirleneceğini
açıklanmaması nedeniyle, kararı eleştirmiştir. Fischer, market share, s.1643.