51 / 441
Amerikan Haksız Fiil Hukukunda Nedenselliğin Tesisi Çerçevesinde Gerçek Neden ve İspatı
50
Summers
kararındaki bu uygulamanın
Restatement II
ve ardından
Restatement III
’te de benimsendiğinin belirtilmesi gerekmektedir. Nite-
kim §28 (b) uyarınca, ispat yükünün değişmesi için davacının birden
çok kişiye karşı dava açmış olması ve her birinin davacının zarar riski-
ne maruz bırakan haksız fiil davranışıyla ilişkili olması ve birinin veya
daha fazlasının haksız fiil davranışının zarara neden olması, ancak da-
vacıdan hangi fail veya faillerin zarara neden olduğunu ispatlamasının
makul bir şekilde beklenememesi gerekmektedir. Ancak bu koşulların
sağlanması durumunda, gerçek nedenin hem meydana gelmesi hem
de gerçek nedenin mevcut olduğunun ikna edilmesi konusunda ispat
yükü davalıya geçecektir.
C) Pazar Paylaşım Sorumluluğu
Pazar paylaşım sorumluluğu kuralı ilk kez DES davalarıyla orta-
ya çıkmıştır. DES olarak kısaltılan
diethylstilbestrol;
sentetik bir östrojen
olup, 1947-1971 yılları arasında Amerika’da pek çok hekim tarafından
düşük riskini önlemek amacıyla reçete edilmiştir. 1971 yılında yapılan
testler sonucunda rahim içinde DES’e maruz kalan kadınların, yüksek
oranda rahim ağzı ve vajina kanserine yakalandıklarının tespit edil-
mesi sonucunda, DES’e verilen onay Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi
(
US Food and Drug Admisnitration
-FDA) tarafından geri alınmıştır. Bu-
nun üzerine çok sayıda olan DES üreticisine karşı davalar açılmaya
başlanmıştır
92
. Bu davalardan biri olan
Sindell v. Abbott Laboratories
93
davasında, Kaliforniya Temyiz Mahkemesi, radikal bir karar vererek
pazar paylaşım sorumluluğu kuralını uygulamıştır
94
.
DES davalarındaki sorun birkaç husustan kaynaklanmaktadır. İlk
olarak, ilaç yüzlerce şirket tarafından üretilmiştir
95
. İkinci olarak ise
kanser vakaları, doğrudan ilacı kullananlarda değil, hamilelikleri sıra-
sında DES kullanan kadınların çocuklarında ortaya çıkmaktadır
96
. Son
92
WilliamD. Wilson, “Market-Share Liability-Did New York Go too Far? Hymowitz
v. Eli Lilly & Co”
St. John’s Law Review
, NewYork 1990, C.64, S.2, s.363-364; Fischer,
market share, s.1623-1624.
93
Kaliforniya Temyiz Mahkemesi’nin 20 Mart 1980 tarihinde vermiş olduğu karar
için bkz.: 26 C3d 588 (607 P2d 924). Bundan sonra Sindell kararı olarak anılacaktır.
94
Dobbs, s.430; Diamond/Levine/Madden, s.196; Glannon, s.160. Aslında bu kural
ilk kez DES davalarına ilişkin yazılan bir yorumda önerilmiştir. Dobbs, s.430.
95
Dobbs, s.430-431; Glannon, s.160; Fischer, market share, s.1625; Geistfeld, s.477.
96
Bu nedenle bu hastalığa yakalananlar DES Kız Çocukları olarak da anılmaktadır.