55 / 441
Amerikan Haksız Fiil Hukukunda Nedenselliğin Tesisi Çerçevesinde Gerçek Neden ve İspatı
54
V. Sonuç
Tüm hukuk düzenlerinde olduğu üzere Amerikan haksız fiil hu-
kukunda da nedenselliğin tesis edilebilmesi için öncelikle davalının
eylemi olmasaydı, zararın meydana gelmeyeceğinin ispatlanması
gerekmektedir. Bu şart Anglo-Amerikan hukukunda
but for
testi ola-
rak adlandırılırken, kıta Avrupa’sı hukuklarında
conditio sine qua non
olarak adlandırılmaktadır. Bununla birlikte
but for
testinin her zaman
tatmin edici sonuçlar doğurmadığı da aşikârdır. Amerikan hukukun-
da kıta Avrupası’nın aksine
but for
’un tatmin edici sonuç vermemesi
durumunun daha fazla vurgulandığı görülmektedir. Bu durum Ame-
rikan hukukunda gerek ispat kolaylıkları, gerek farklı testlerin benim-
senmesi suretiyle giderilmektedir.
Amerikan hukukunda gerçek nedenin tesisi konusunda tek bir tes-
tin uygulanmamakta birden fazla testin uygulandığı görülmektedir.
Nitekim bir mahkeme tarafından uygulanan bir test, kimi zaman diğer
mahkemeler ve doktrin tarafından kabul edilirken, diğer mahkemeler
tarafından kabul edilmeyebilmektedir. Bu tespit çalışmada ele alınan
tüm test ve kurallar bakımından geçerlilik arz etmektedir. Bu durum
Amerika’da yeknesak bir haksız fiil hukuku olmamasından kaynak-
lanmaktadır. Başka bir anlatımla eyalet hukukları Federal hukuka ay-
kırı olmadığı müddetçe geçerlidir. Nitekim eyalet hukuklarına ilişkin
sorunlarda, federal mahkemeler ilgili eyalet mahkemesinin bağlayıcı
kararları ile bağlıdır. Bunun tek istisnası eyalet mahkeme kararının,
federal hukuka aykırılık teşkil etmesidir
116
.
Amerikan hukukunda gerçek nedenin tesisine ilişkin yapılabile-
cek bir diğer tespit ise, somut olay karşısında farklı testlerin geliştiri-
lebileceği veya çeşitli ispat kolaylıklarının benimsenebileceğidir. DES
davalarında ileri sürülen ve kabul gören pazar paylaşım kuralı, bu tes-
pite örnek teşkil etmektedir.
116
Oğuz, s.295.