54 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Zehra ÖZKAN
53
görenin kendi ürününü kullanmadığını ispatlasa dahi sorumluluktan
kurtulamayacaktır
109
. Nitekim ulusal pazar kriterinin uygulandığı,
Hymowitz v. Eli Lilly&Co
110
davasında, bu durum açıkça belirtilmiştir
111
.
Dolayısıyla farklı kriterlerin uygulanması, DES üreticilerinin sorum-
lulukları açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle de, pa-
zar paylaşım kuralının amacına daha iyi hizmet edebilmesi için
aynı
kriterlerin uygulanması gerekliliği ifade edilmektedir. Bölgesel pazar
kriterinin, bölgesel kontrolün çok daha ayrıntılı olması, eczanelerin
satış listesinin incelenmesini gerektireceği, bu nedenlerle de son dere-
ce masraflı olabileceği mülahazalarıyla eleştirildiği görülmektedir. Bu
nedenlerle de ulusal pazar kriteri gibi tek ve geniş bir kriterin uygulan-
ması gerektiği ileri sürülmektedir
112
.
DES
’in dışındaki diğer ürünlerden doğan sorumlulukta ise daha
önce pazar paylaşım kuralını benimseyen mahkemelerin dahi bu ku-
rala dayanılmasını reddettikleri görülmektedir. Reddetme gerekçeleri
olarak, genelde, ürünlerin tek tip olmaması, bu nedenle de zarar gö-
renlerin ürünlere farklı seviyelerde maruz kalması ve dolayısıyla farklı
risk seviyelerinin bulunması gösterilmektedir
113
. Nitekim asbest dava-
larında da, benzer gerekçelerle bu doktrin, uygulanmamaktadır
114
.
Diamond/Levine/Madden
; bu doktrinin, etik bir bakış açısıyla üreti-
ciye sorumluluk yüklediğini ve bu suretle haksız fiil hukukunun ön-
leme/caydırma amacına hizmet ettiğini, bununla birlikte geleneksel
haksız fiil ilkelerini zorlaması nedeniyle de sadece istisnai bir uygula-
ma olarak kalacağını ifade etmiştir
115
.
109
Dobbs, s.431; Glannon, s.162; Diamond/Levine/Madden, s.197; Fischer, market
share, s.1645.
110
New York Temyiz Mahkemesi’nin 30 Ekim 1989 tarihinde vermiş olduğu karar
için bkz.: 73 N.Y.2d 487 (539 N.E.2d 1069). Bundan sonra Hymowitz kararı olarak
anılacaktır.
111
73 N.Y.2d 487. Karara ilişkin eleştirile için bkz.: Glannon, s.162; Wilson, s. 377.
112
Dobbs, s.431. Fischer de bölgesel pazarın eczane seviyesinde olduğunu ve ec-
zacıların bu kadar geniş zaman diliminde yeterince ayrıntılı kayır tutamadıkları
eleştirilerinde bulunmuştur. Delil ikame edilemediği bu durumda, mahkemenin
ya davayı reddetme ya da ilgili pazar bakımından başka bir kriteri uygulamak
mecburiyetinde kaldığını ifade etmiştir. Fischer, market share, s.1643.Aksi yönde
bkz.: Glannon, s.162.
113
Dobbs, s.431-432; Diamond/Levine/Madden, s.198; Geistfeld, s.490.
114
Dobbs, s.431-432; Geistfeld, s.490.
115
Diamond/Levine/Madden, s.198.