81 / 441
Borçlar Kanununa Göre Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesi
80
Ancak, ön ödemeli taksitle satışta ise, alıcı, bedeli satılanın tesliminden
önce kısım kısım ödemeyi üstlenmektedir
76
. Bu fark, taksitle satışta
“bugün al, yarın öde”
fikrinin, ön ödemeli taksitle satışta ise
“bugün öde,
yarın al”
fikrinin esas alındığını göstermektedir
77
.
Sonuç olarak, söz konusu sözleşme türlerinin bazı farklılık arz
eden noktaları bulunmakla birlikte, her ikisi de birer kısmî ödemeli
satıştır. Ayrıca, her iki satış türünde de taksitle satış özelliği vardır.
Dolayısıyla, ön ödemeli taksitle satışı, taksitle satışın bir türü olarak
kabul etmek mümkündür.
Bedel kapsamındaki taksitlerden bir kısmının, satılanın alıcıya tes-
liminden önce ödenmiş olması hâlinde hangi sözleşmenin vücut bula-
cağı ve böyle bir hukukî ilişkiye hangi sözleşme türüne ait hükümlerin
uygulanacağı önemli bir husustur
78
. Söz konusu husus öğretide tartış-
malıdır:
• Bir görüşe göre, malın tesliminden önce ve sonra bedelin aralıklı
olarak birden fazla defada ödeneceği bu gibi durumlar, tipolojik
olarak ne taksitle satışa ne de ön ödemeli taksitle satışa dâhil edi-
lebilirler. Bu gibi durumlarda ancak
“taksitle kısmen peşin ödemeli
satış”
tan söz etmek mümkündür
79
.
• İkinci görüşe göre, böyle bir durumda malın tesliminden önce bir
taksitle satıştan bahsedilemeyeceğinden,
satılanın tesliminden önce
genel hükümler; tesliminden sonra ise, taksitle satışa ilişkin hükümler
uygulanmalıdır
80
.
• Üçüncü görüşe göre, taksitlerin ifası tamamlanmadan satılan alıcı-
ya teslim edilmişse, bu durum taksitle satış vasfını ortadan kaldır-
Bilge, 96.
76
Honsell, 168.
77
Gümüş, 223; Ozanoğlu, 154; Ünlütepe, 102.
78
Bu noktada satış bedelinin taksitlerinden bir kısmının, satılanın alıcıya devrinden
önce ödenmiş olmasının taksitle satış vasfını ortadan kaldırıp kaldırmayacağına
verilecek cevap ile satış bedelinin taksitlerinden bir kısmının satılanın alıcıya dev-
rinden sonra ödenmiş olmasının ön ödemeli taksitle satış vasfını ortadan kaldırıp
kaldırmayacağına verilecek cevabın aynı olması icap eder.
79
Özmen, E. Saba, “Türk Hukukuna Özgü Olarak Merkez Bankası Kanunu ve Buna
Dayanılarak Çıkarılan Tebliğler Karşısında Tüketicinin Korunması Açısından
Taksitle Kısmen Peşin Ödemeli Satışlarda Malın Tesliminde İfa Zamanına Bağlı
Sorunlar”,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi
, 1991/I, s. 49 vd..
80
Ansay, 17-18.